De zon heeft een vlek ter grootte van de aarde: Is dat gevaarlijk?

In de zomer van 2022 ontdekten wetenschappers een vlek op het zonoppervlak die in snel tempo even groot werd als de aarde. Wat is het? Is het gevaarlijk voor de aarde?

Afbeelding: Javid Naderi / Unsplash

De zonnevlek was er al eerder, maar hij was nauwelijks zichtbaar. In augustus 2022 meldden wetenschappers echter dat hij in een paar dagen tijd was uitgegroeid tot tien keer zijn oorspronkelijke grootte, en plaats had gemaakt voor twee vlekken met kernen ter grootte van de aarde. Tony Phillips, een gepensioneerd astronoom bij de NASA, waarschuwde op SpaceWeather.com dat er eveneens 'zeer ongewone stormen te verwachten zijn'.

Afbeelding: Twee zonnevlekken in 2016, NASA.

De zonnevlek kreeg de naam AR3085, wat staat voor Active Region 3085.

Afbeelding: Brano / Unsplash

Zonnevlekken zijn donkere oppervlakten die koeler zijn dan hun omgeving, zoals op de foto te zien is. Hun koelere temperatuur is slechts relatief, want ze kunnen wel 3700 °C bedragen, tegenover de 5000 °C van de omringende gebieden.

Afbeelding: NASA

AR3085 kan zonnevlammen veroorzaken die hoogenergetische deeltjes produceren die de atmosfeer kunnen aantasten.

Wetenschappers houden de vlekken die direct op de aarde gericht zijn goed in de gaten. Robert Cameron, een expert bij de Max Planck Society, vertelde aan Deutsche Welle dat de hoogenergetische deeltjes "mensen in de ruimte kunnen treffen en elektrische infrastructuur op de grond kunnen beschadigen".

Deze straling en zonnewindstormen worden aangeduid als plasmawolk. Bij een plasmawolk kunnen hoogenergetische deeltjes ook satellieten treffen.

Plasmawolken zijn enorme explosies die zonneplasma en magnetische straling van de zon afwentelen naar de interplanetaire ruimte. De magnetische flux veroorzaakt geomagnetische stormen die bij het raken van de aardatmosfeer communicatiesystemen kunnen beschadigen.

Afbeelding: NASA

Plasmawolken komen vaak voor als het zonsoppervlak zeer actief is. Deze activiteit varieert volgens de zonnecyclus, die gewoonlijk ongeveer 11 jaar duurt.

Afbeelding: NASA

In september 2020 bevestigde NASA dat we in de 25e zonnecyclus zitten. Die begon in december 2019.

Afbeelding: Andrey Grinkevich / Unsplash

Wetenschappers kunnen de volgende periode van hoge activiteit in een zonnecyclus, het zogenaamde zonnemaximum, voorspellen. De geschatte datum daarvoor zou liggen tussen november 2024 en maart 2026. Het zonnemaximum wordt bepaald met het aantal en de intensiteit van de zonnevlekken.

Afbeelding: Nishaan Ahmed / Unsplash

Tijdens het zonneminimum, wanneer de zon weinig activiteit heeft, zijn plasmawolken zeldzaam. Ze komen dan maximaal één per week voor. Tijdens het zonnemaximum komen plasmawolken dagelijks voor en kunnen ze veelvuldig worden waargenomen.

Noorderlicht is een ander gevolg van plasmawolken. Deze poollichten zijn natuurlijke lichten aan de nachtelijke hemel, die vooral zichtbaar zijn in gebieden op grote hoogte.

Het noorderlicht is zo'n prachtig visueel spektakel dat veel toeristen hun vakantie plannen om dit fenomeen uit de eerste hand te zien.

Ondanks dat deze zonnevlekken de aandacht hebben getrokken van de wetenschappelijke wereld, lijken ze geen gevaar op te leveren voor de aarde. Het maximale effect tijdens de periode van lage activiteit zou een korte uitschakeling van radiofrequenties kunnen zijn.

NASA en andere ruimtevaartorganisaties hebben voortdurend bewakingssystemen die de zon in de gaten houden. Wetenschappers observeren het oppervlak en de atmosfeer van de zon via satellieten en hebben zelfs speciale instrumenten om het binnenste van de zon te bestuderen.

Afbeelding: NASA

De zon is het grootste object in het zonnestelsel. Zo groot dat er volgens NASA maar liefst 1,3 miljoen aardes nodig zouden zijn om het volume ervan te vullen.

Afbeelding: Bryan Goff / Unsplash

Ook al zien ze er soms bedreigend uit, zonnevlekken en plasmawolken maken deel uit van de natuurlijke orde van ons universum. Het magnetisch veld en de zwaartekracht van de zon houden het zonnestelsel met daarin brokstukken en planeten goed bij elkaar.