Foto's: opstand in Braziliaanse hoofdstad, regeringsgebouwen bestormd en bezet

Brazilië, zondag 8 januari. Honderden extremistische aanhangers van de voormalige Braziliaanse president Jair Bolsonaro lanceren een waanzinnige aanval op regeringsgebouwen in de hoofdstad Brasilia.

Het doet denken aan de Amerikaanse aanval op het Capitool, iets meer dan twee jaar geleden, toen Trump-aanhangers het niet eens waren met zijn verlies in de presidentsverkiezingen van 2020 en het Congresgebouw aanvielen.

De Bolsonaro-menigte, gekleed in de nationale kleuren (groen en geel), klom op het dak van het Nationaal Congres, brak glas en meubels in tal van openbare gebouwen, beschadigde kunstwerken en had ernstige aanvaringen met de politie.

De actie werd van tevoren gecoördineerd. Duizenden mensen die ontevreden waren over de overwinning van Lula da Silva bij de presidentsverkiezingen, arriveerden 24 uur voor de aanval in auto's en bussen in Brasilia.

Een groot deel van deze massa had wekenlang een kamp opgezet voor het hoofdkwartier van het leger in Brasilia. Ze eiste vergeefs een militaire interventie tegen Lula.

7 kilometer verderop ligt het symbolische Plein van de Drie Mogendheden van Brasilia. Daar zijn de belangrijkste wetgevende, gerechtelijke en uitvoerende hoofdkwartieren gevestigd. De rellen van zondag 8 januari braken op dat plein uit.

De organisatie van deze gewelddadige aanval was dagen van tevoren gepland en er waren serieuze aanwijzingen dat hij zou plaatsvinden. Toch stuurde de lokale overheid te weinig politieversterking.

De minister van Openbare Veiligheid van het Federaal District, Anderson Torres, was voorheen de minister van Justitie in de regering-Bolsonaro. Hij deed niets tegen het opkomende geweld. Anderson Torres is sinds 31 december in de Verenigde Staten, waar de oud-president ook verblijft.

De gouverneur van de lokale regering van Brasilia, Ibaneis Rocha, ontsloeg Torres vanwege zijn gebrek aan actie tegen de opstandelingen. Rocha stond zelf ook altijd dicht bij Bolsonaro. Politieke analisten zeggen dat hij deze maatregel vooral nam om zich te distantiëren van het ontketende politieke geweld.

De regering van Lula vermoedt dat er een samenzwering was tussen de gewelddadige demonstranten en de gouverneur. Rocha is voor 90 dagen op non-actief gesteld.

Volgens de Braziliaanse minister van het Federale Hooggerechtshof konden deze terroristische aanvallen op de regeringsgebouwen "alleen plaatsvinden met toestemming en zelfs met daadwerkelijke deelname van de bevoegde autoriteiten... De organisatie van de vermeende demonstraties was een berucht en bekend feit."

Op verschillende beelden is te zien dat de marechaussee van de hoofdstad, belast met de beveiliging van de gebouwen, de invasie niet in bedwang kon of wilde houden. Sommigen maakten zelfs vriendelijke foto's met de aanvallers.

Uren en uren lang waren er bizarre beelden van vandalisme tegen democratische instellingen te zien.

De opstandelingen gebruikten stenen, stokken en andere houten voorwerpen om het hoofdkwartier van het Congres, het Federale Hooggerechtshof en het Planalto-paleis, de zetel van het Braziliaanse presidentschap, te vernietigen.

Het is duidelijk dat de aanvallers van plan waren de gebouwen te plunderen en zoveel mogelijk schade aan te richten aan de eigendommen van de regering.

De zogeheten Bolsonaristas accepteren de resultaten van de presidentsverkiezingen niet. Ze eisen dat het leger een staatsgreep pleegt die Lula ten val brengt en Bolsonaro terughaalt als president van Brazilië.

Een van de meest herhaalde slogans: "God boven alles" en "God, vaderland, familie."

Inbreken in de gebouwen bleek een eenvoudig spel voor de demonstranten.

Zelfs met de komst van meer veiligheidstroepen gaven de aanvallers niet op. Politievoertuigen raakten beschadigd.

Op sociale media en in de Braziliaanse media circuleren beelden van een politieman te paard die wordt aangevallen en neergeschoten door de menigte.

Openbare gebouwen waren overgeleverd aan de genade van de indringers totdat ze zondagavond uiteindelijk door de Nationale Garde werden ontruimd.

In de loop van de aanval werden meer dan 300 mensen gearresteerd. Ook werden de financiers van de reizen naar Brasilia geïdentificeerd. Volgens de minister van Justitie, Flávio Dino, kan de straf voor de gepleegde misdaden oplopen tot meer dan 20 jaar gevangenis.

De minister van het Federale Hooggerechtshof sprak van "terroristische aanslagen tegen democratie en republikeinse instellingen." Hij zei dat niet alleen de opstandelingen zouden worden gestraft, maar ook "de financiers, de aanstichters en de voormalige en huidige overheidsfunctionarissen die hebben meegedaan aan de samenzwering."

Gezien de ernstige situatie heeft president Lula da Silva de tussenkomst van de centrale regering in het Federaal District (Brasilia en omstreken) afgekondigd.

Het decreet is een reactie op de "ernstige verstoring van de openbare orde." Volgens de Braziliaanse grondwet mag de  centrale overheid ingrijpen in de bevoegdheden van individuele staten als de situatie uit de hand loopt.

In een toespraak tot de natie veroordeelde president Lula de terroristische daden in Brasilia: "Deze mensen, deze vandalen, die we fanatieke nazi's zouden kunnen noemen, fanatieke fascisten, deden wat nog nooit was gedaan in de geschiedenis van dit land."

Hij vervolgde: "Het is noodzakelijk dat deze mensen op een voorbeeldige manier worden gestraft, zodat niemand ooit meer durft om met de nationale vlag op de rug of met het shirt van het Braziliaanse team zich voor te doen als een patriot."

Lula geeft de voormalige president, Jair Bolsonaro, de schuld van de aanval. Hij zou mensen vanuit de VS en via sociale media hebben opgejut.

Jair Bolsonaro viel tijdens zijn regeringstermijn het Federale Hooggerechtshof meerdere keren aan. Hij beledigde diens minister en moedigde een militaire interventie aan. Bolsonaro weigerde onderzoeken van het hof naar zijn bondgenoten, onder meer wegens de verspreiding van nepnieuws, te accepteren.

Over de hele wereld hebben regeringsleiders de gewelddadige incidenten in Brasilia veroordeeld. President Joe Biden van de VS was een van hen.

"Geweld gebruiken tegen democratische instellingen is altijd onaanvaardbaar. We staan achter president Lula en vragen om onmiddellijk een einde te maken aan deze acties," aldus Biden.

Premier Mark Rutte gebruikte soortgelijke woorden in reactie op het geweld. Hij zei op Twitter: "Ik heb met ontzetting de beelden gezien van de bestorming van overheidsgebouwen in Brasilia. Onacceptabel geweld tegen de instituties die samen het hart van de democratische rechtsstaat vormen. Wij staan achter president Lula als democratisch gekozen leider."

Ambassadeur Ignacio Ybánez garandeerde namens de Europese Unie "volledige steun voor Braziliaanse instellingen." De Verenigde Naties lieten via Clement Voule weten dat ze "dergelijke praktijken, evenals elke poging om de democratische stemming in Brazilië te ondermijnen, veroordelen."