Schimmelinfecties zijn dodelijker dan we denken

"Elk jaar sterven ongeveer 1,5 miljoen patiënten als gevolg van een invasieve schimmelinfectie – ongeveer evenveel als aan malaria of tuberculose". Dit zorgwekkende feit is door het Duitse Ministerie van Onderwijs en Onderzoek gepubliceerd op de website gesundheitsforschung-bmbf.

Bijna iedereen heeft wel eens de irritatie ervaren van een schimmelprobleem op zijn voeten, nagels of huid. Het kan heel ongemakkelijk zijn, maar behandelbaar en ongevaarlijk... Althans dat denken velen. Soms is dat helaas niet zo, en schimmelziekten kunnen fatale gevolgen hebben.

Bernhard Hube is hoogleraar in de microbiologie. Hij doet onderzoek naar microscopische schimmels die mensen kunnen besmetten aan het instituut voor natuurproductonderzoek en infectiebiologie (Leibniz-Institut für Naturstoff-Forschung und Infektionsbiologie Hans-Knöll-Institut) in Jena, Duitsland. In het Duitse televisieprogramma Tagesschau zei Hube: "Het is een feit dat schimmelinfecties evenveel mensen per jaar doden als tuberculose en zelfs meer dan malaria. Dit gegeven wordt vaak gewoon over het hoofd gezien".

In het interview met Tagesschau legde professor Hube uit dat het ontbreken van duidelijke symptomen kan leiden tot verkeerde behandelingen: "Patiënten hebben dan koorts, waarna de arts antibiotica verstrekt waardoor het probleem zelfs kan verergeren".

Afgebeeld: een ademtestapparaat voor schimmelinfecties in een ziekenhuis in Boston, VS.

Vooral mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen risico, maar de website aerzteblatt.de stelt: "Er is een toename van zowel het aantal als de heterogeniteit van patiënten die risico lopen op invasieve schimmelinfecties".

Het hoofd van instituut voor natuurproductonderzoek en infectiebiologie, Oliver Kurzai (afgebeeld), ontkent het gevaar van schimmels niet – ook niet in Europa.

Oliver Kurzai en zijn team onderzoeken hoe het menselijk immuunsysteem reageert op schimmels. "We weten dat bepaalde aangeboren afwijkingen leiden tot een grotere vatbaarheid voor schimmelinfecties", zegt Kurzai. Nadere kennis op dit gebied zou kunnen helpen om het immuunsysteem beter te begrijpen en mensenlevens te redden.

Een prominent slachtoffer van een schimmelinfectie was Denise DuBarry. Op 25 maart 2019 meldde de Californische krant Desert Sun dat de Amerikaanse actrice Denise DuBarry (afgebeeld in 2017) is overleden aan een "dodelijke schimmelziekte". Ze was toen 63 jaar oud.

Candida auris werd voor het eerst ontdekt in 2009. Het veroorzaakt ernstige multiresistente infecties bij ziekenhuispatiënten en heeft een hoog sterftecijfer. Het kan leiden tot bloedbaan-, wond- en oorinfecties en is ook aangetroffen in monsters van de luchtwegen en urine.

De schimmel Aspergillus fumigatus groeit op huisstof, aarde en rottend plantaardig materiaal, waaronder oud voedsel, hooi en graan. Mensen en dieren ademen voortdurend sporen van deze schimmel in. Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem of andere longziekten kan hij allergieën en de ernstige longziekte Aspergillose veroorzaken. Hij kan ook zijn weg vinden naar de hersenen, nieren, lever en huid.

De schimmel Histoplasma capsulatum kan bij inademing een longinfectie veroorzaken. Dit is meestal ongevaarlijk, maar soms ontwikkelt zich progressieve histoplasmose die lijkt op tuberculose.

De schimmel Mucor, ook bekend als zwarte schimmel, kan ook longaandoeningen veroorzaken. Hij komt voor in aarde en rottend organisch materiaal en is een veel voorkomende schimmel voor binnenshuis. Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem kan hij de zeldzame, maar ernstige ziekte Mucormycose veroorzaken. Deze schimmel kan de longen, de sinussen, de hersenen, het maagdarmkanaal of de huid aantasten.

In 2021 werden uitbraken van Mucormycose vooral waargenomen bij diabetici met COVID-19. Chirurgie bleek vaak noodzakelijk om het geïnfecteerde weefsel te verwijderen. De situatie in India was bijzonder ernstig.

Afgebeeld: een patiënt in India in mei 2021

Te midden van de COVID-19-pandemie meldde India in mei 2022 een snel toenemend aantal gevallen van de gevaarlijke schimmelinfectie Mucormycose. De zogenaamde zwarte schimmel trad op als complicatie bij veel COVID-19-patiënten. Volgens de CDC is het sterftecijfer aan deze schimmelinfectie 54%.

"Er zijn steeds meer soorten schimmels die resistent zijn tegen alle goedgekeurde geneesmiddelen", verklaarde Adilia Warris, hoogleraar kinderinfectieziekten aan de Universiteit van Exeter te Engeland, aan Tagesschau. Een groeiend probleem is volgens Warris ook "de resistentie die zich ontwikkelt als gevolg van blootstelling van schimmels aan antischimmelmiddelen".

Uit analyses van een onderzoeksgroep van het Imperial College London blijkt dat schimmels resistenter worden door de praktijken van de agrarische industrie. In deze sector worden fungiciden gebruikt zodat de oogst niet gaat rotten. Op den duur zou dit de schimmels echter sterker kunnen maken en de behandeling van gevaarlijke schimmelinfecties ernstig kunnen beïnvloeden.