Waarom wil Poetin Wit-Rusland inlijven?

Verschillende persbureaus sloegen eind februari alarm. Ze hadden een interne beleidsnota van de Russische regering in handen gekregen waaruit bleek dat het Kremlin van plan was om Belarus (Wit-Rusland) over te nemen.

De overname van het buurland van Rusland zou volgens de Duitse Tagesschau sluipenderwijs gebeuren. Westerse veiligheidsexperts hebben het beleidsdocument bestudeerd en zeggen dat het authentiek is.

Aleksandr Loekasjenko, staatshoofd van Belarus, bracht recentelijk een bezoek aan de Russische president Vladimir Poetin in Moskou. De stemming was al gespannen voordat het eigenlijk begon, omdat Loekasjenko altijd enige weerstand biedt aan Poetin.

Ondanks alles is Loekasjenko echter sterk afhankelijk van Poetin. Alleen met de hulp van Rusland kon hij in 2020 zijn regeringspost veiligstellen toen er demonstraties tegen de autoritaire leider plaatsvonden.

De beleidsnota die is verschenen, toont Ruslands intenties Wit-Rusland in te lijven. Dit moet gebeuren met politieke, economische en militaire middelen en uiterlijk in 2030 voltooid zijn, zo legt het 17 pagina's tellende document uit.

Het doel is de totstandkoming van een zogenaamde 'uniestaat'. Het idee van een door Rusland en Belarus gevormde uniestaat is er al sinds 1999, maar tot nu toe was het noodzakelijk dat beide partijen ermee in zouden stemmen. De nieuwe beleidsnota spreekt echter van een overname die geen rekening houdt met de wensen en belangen van Wit-Rusland.

Volgens de beleidsnota is deze overname bedoeld om de Russische machtspositie in Belarus veilig te stellen en zo ook een bufferzone met de NAVO te scheppen. De Westerse invloed in Wit-Rusland moet worden teruggedrongen en posten in Belarus moeten worden overgenomen door Russische elites.

De Wit-Russische politicoloog en historicus Valery Karbalevich zegt dat "Rusland van Belarus een marionet wil maken, zodat het dusdanig aan zich gebonden is dat Belarus onder elke regering of president, zelfs nadat Loekasjenko van het toneel is verdwenen, in de geopolitieke greep van Rusland blijft."

Westerse inlichtingendiensten zeggen dat de beleidsnota deel uitmaakt van een groter plan van Rusland – namelijk de creatie van een zogenaamd 'Groot-Rusland.'

In het verlengde hiervan wil Rusland zijn invloed op zijn buurlanden zoals Belarus, Oekraïne en de Baltische staten uitbreiden. Dit moet politiek, militair, sociaal en economisch gebeuren. De beleidsnota verdeelt de doelen van Rusland in een korte termijn tot 2022, een middellange termijn tot 2025 en een lange termijn voorbij aan 2025.

Het directoraat 'Grensoverschrijdende Samenwerking' is vijf jaar geleden in Moskou opgericht teneinde de plannen uit te voeren om de invloed en controle van Rusland over zijn buurlanden te vergroten.

Belarus is al sterk afhankelijk van Rusland. Sinds eind 2022 bevinden zich Russische troepen op Belarussisch grondgebied en doen de twee staten testen voor een gezamenlijke oorlogsvoering.

Ook economisch gezien is Belarus afhankelijk van Rusland. Westerse sancties leidden tot een versterking van de economische banden tussen deze twee landen.

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne is in de media in Belarus vooral de Russische visie van het 'oorlogszuchtige Westen' wijdverbreid, zo meldt het Duitse Tagesschau.

De sterke invloed van Rusland is overigens ook op andere gebieden merkbaar: Loekasjenko ijvert er bijvoorbeeld voor dat het gebruik de Belarussische taal wordt uitgebannen. Een stadswandeling in Belarus waarbij de Belarussische taal wordt gevoerd, wordt bestraft met arrestatie. Dit is goed nieuws voor Poetin, die ervoor pleit dat het Russisch de officiële taal in Belarus zou worden.

De verhouding tussen Loekasjenko en Poetin is nog steeds gespannen. Westerse inlichtingendiensten zeggen dat ze weinig vertrouwen in elkaar hebben. Het lijkt erop dat Loekasjenko niet erg warmloopt voor de uitvoering van de plannen van de Russische beleidsnota.