Zo is het leven in Rusland een jaar na de start van de oorlog

De Russische invasie in Oekraïne duurt al ruim een jaar en lijkt geen zichtbaar einde te hebben. Poetin geeft het Westen de schuld van de oorlog en zegt dat zijn regime alleen maar reageert. Het effect van die propaganda op het publiek en hoe de oorlog het dagelijkse leven in Rusland heeft beïnvloed, is echter moeilijk te achterhalen.

Het land is nog steeds nauw verbonden met zijn Sovjetverleden. Een uitstekend voorbeeld is hoe meisjes en jongens net als in de tijd van de USSR toetreden tot de rangen van de 'Pioniers.'

Berichten in de media tonen hoe Rusland wemelt van de propaganda: straatposters, schoolactiviteiten of constante pro-oorlog-boodschappen op televisie.

De analyse van of de Russen de oorlog steunen is contradictorisch. In december 2022 publiceerde USA Today een artikel waarin beweerd werd dat slechts 25% van de Russen achter de oorlog staat. De cijfers waren afkomstig van een vermoedelijke peiling van het Kremlin die naar buiten werd gebracht door een humanitaire organisatie. Andere peilingen, zoals een van The Washington Post, verhoogden het cijfer tot 58%.

Het Kremlin voert een beleid waarbij het geen tegengeluiden duldt. Toen de invasie begon, was het voor de media verboden om het woord "oorlog" te gebruiken voor wat de regering van Poetin een "speciale operatie" noemt.

Volgens de BBC heeft het Kremlin wetten opgesteld tegen het verspreiden van "valse informatie" over het leger en het "in diskrediet brengen" ervan. Poetin heeft de bevolking ook gevraagd "echte patriotten te scheiden van uitschot en verraders."

Een voorbeeld van het gebruik van de wet tegen afwijkende stemmen is het geval van de 20-jarige studente Olesya Krivtsova. Volgens de BBC is ze onder huisarrest geplaatst voor een Instagramverhaal waarin ze het had over de ontploffing op de brug die Rusland verbindt met de geannexeerde Krim.

Krivtsova beweert dat ze praatte over hoe "Oekraïners blij waren met wat er was gebeurd" met de brug. Daarop kwam de politie aankloppen. Ze riskeert nu een gevangenisstraf van 10 jaar voor het "rechtvaardigen van terrorisme en het in diskrediet brengen van de Russische strijdkrachten."

Krivstova is ervan overtuigd dat de controle van de staat over de dialoog niet eeuwig kan duren. "Ze kunnen niet iedereen opsluiten. Op een gegeven moment zullen ze geen cellen meer hebben," vertelde ze aan de BBC. De stuwende kracht achter de onderdrukking is echter niet alleen de overheid.

De 20-jarige stond niet onder staatstoezicht: het waren andere studenten die haar verklikt hadden. Een vriend toonde Krivtsova hoe enkelen van hen het over haar hadden in een groeps-chat. "Aangifte is de plicht van een patriot," luidde een van de berichten.

De kop van een artikel van The New York Times van 20 januari klonk: 'Poetin creëert het Rusland dat hij wil'. De oorlog versterkt het Russische nationalisme onder de bevolking. Het heeft het debat doen lijken op een aanval op soldaten aan het front.

De Siberische leraar Sergei Chernyshov, die niet akkoord gaat Poetins standpunt over nationalisme, verklaarde aan The New York Times: "De maatschappij is – in het algemeen – ontspoord," omdat "ze de ideeën over goed en kwaad hebben omgedraaid."

De leraar vertelde aan The New York Times dat een wereldwijde campagne die kinderen aanzette om kaarsen te maken voor soldaten zo populair werd dat iedereen die het in een groeps-chat op school in vraag stelde een "nazi en een handlanger van het Westen" kon worden genoemd.

De perceptie van de oorlog beïnvloedt niet alleen de openbare ruimte, maar verdeelt ook families. In een onderzoek van de BBC lezen we over de discussie tussen een vader en een dochter na de dood van haar broer, die soldaat was. Het artikel maakt gewag van een generatieconflict: 75% van de 40-jarigen steunt de oorlog, tegenover 62% van de 18-24-jarigen.

De door Poetin aangekondigde massale dienstplicht was ook onder jongeren niet populair. Het leidde tot colonnes auto's aan de grenzen en talloze mensen die Rusland ontvluchtten voordat ze werden opgeroepen om te vechten. Sommige jongeren leven ondergedoken om niet naar het front gestuurd te worden. Zo ook Dimitri, de jongeman die op de foto hierboven een militair document toont.

Maar niet alleen jonge mannen ontvluchten het land. Volgens Argentijnse ambtenaren zijn onlangs meer dan 5.000 zwangere Russische vrouwen het land binnengekomen. Een ambtenaar zei dat ze wilden dat hun kinderen de Argentijnse nationaliteit kregen, omdat dat ze meer vrijheid geeft dan een Russisch paspoort.

Maar deze gevallen zijn slechts enkele voorbeelden onder de 143 miljoen mensen die in Rusland wonen. Het land is uiteenlopend, en er is onvoldoende transparantie om te begrijpen hoe de meesten tegenover de oorlog staan.

Sommige media, zoals Fortune, spreken van een diaspora van jonge Russen, een niet te stoppen uittocht van talent in het kader van het sociale klimaat en de oorlog. De tol daarvan op de economie is echter onbekend.

De sancties van het Westen hebben geen verwoestend effect gehad. Volgens Euronews sloten de meeste internationale bedrijven winkels of productiecentra in Rusland, maar volgens berekeningen van het IMF zou de Russische economie in 2023 met 0,3% groeien.

Poetin – aan de andere kant – heeft veel te verliezen. Westerse media en leiders zijn ervan overtuigd dat hij zijn publieke steun wel eens zou kunnen kwijtspelen als de oorlogscampagne in Oekraïne na duizenden doden op een fiasco uitdraait.

Hoe dan ook, de oorlog blijft voor pijn en verwoesting zorgen. En in Rusland, zoals op zoveel plaatsen, gaat het leven gewoon door. En wat elke burger van deze grote natie denkt, is in deze woelige tijden niet zo gemakkelijk te achterhalen.