De EU stemt voor minder gasverbruik nu Rusland de aanvoer inperkt

De winter komt eraan en de Russische invasie van Oekraïne woedt nog steeds voort. Op 27 juli gaven de 27 ministers van Energie van de Europese Unie hun goedkeuring aan noodmaatregelen om zich voor te bereiden op een winter zonder Russisch gas. Maar zal het genoeg zijn om het warm te houden zonder een beroep te doen op hun grootste gasleverancier?

Voorafgaand aan de oorlog in Oekraïne, schrijft DW, voorzag Rusland de EU van 40% van haar gasverbruik. Sinds de invasie in februari 2022 begon, is dat cijfer echter gedaald.

De maatregelen, in hun huidige vorm, vragen de lidstaten van de Europese Unie hun gasverbruik vrijwillig met 15% te verminderen en maken een uitzondering voor landen als Ierland en Malta, die niet op de Europese gasnetten zijn aangesloten.

Afbeelding: Alexandre Lallemand / Unsplash

Hongarije was de enige EU-lidstaat die het plan afwees. Volgens DW klaagde de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Peter Szijjarto (foto) over het feit dat de maatregelen "niet te rechtvaardigen, nutteloos, niet te handhaven en schadelijk" zouden zijn.

De Duitse minister van Financiën Robert Habeck prees het plan van de EU en meende dat het diende om Vladimir Poetin een boodschap te sturen: "Je zult ons niet verdelen".

Slechts een paar dagen eerder had Rusland de gastoevoer naar Duitsland via de gasleiding Nord Stream afgesloten. Hoewel het Russische staatsgasbedrijf Gazprom beweerde dat de leiding was afgesloten wegens onderhoud, ervoeren veel hooggeplaatste Europese functionarissen het als een bedreiging.

De New York Times berichtte dat aan de vooravond van de stemming in de EU over het noodplan, Gazprom de gastoevoer op de gasleiding Nord Stream verminderde tot slechts 20% van zijn capaciteit.

"Op basis van onze informatie is er geen technische reden voor een vermindering van de leveringen", zei het Duitse ministerie van Economische Zaken in een verklaring.

Het nieuws over het afsnijden van de gastoevoer door Gazprom heeft in heel Europa tot een stijging van de gasprijzen geleid. "De prijs, die voorheen onder de € 30 per megawattuur lag, is het afgelopen jaar sterk gestegen, soms tot boven de € 180", zo schrijft The New York Times.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, zei op 20 juli voordat ze de maatregelen onthulde waarover de lidstaten zouden stemmen: "Rusland chanteert ons".

Het oorspronkelijke voorstel verplichtte de 27 lidstaten die samen het blok vormen hun gasverbruik tussen zomer en lente met 15% te verminderen.

Volgens de New York Times levert Rusland 40% van het gas van de Europese Unie. In juni, vijf maanden na het begin van de oorlog, verminderde de regering in Moskou de export van gas naar de EU met meer dan twee derde.

Al Jazeera benadrukt dat zulke maatregelen, om goedgekeurd te worden, 72% van de stemmen zou moeten halen dat zijn 19 of meer van de 27 lidstaten.

Al Jazeera schrijft dat Spanje, Portugal en Polen al binnen de eerste 24 uur hun ontevredenheid over het voorstel lieten blijken. Toch stemden ze er uiteindelijk mee in, met enig voorbehoud.

Afbeelding: Frederic Köberl / Unsplash

De Spaanse minister van Energie Teresa Ribera benadrukte dat haar land niet afhankelijk is van Russisch gas, waardoor het geen zin zou hebben zo'n maatregel tegen te werken.

De Portugese minister van Energie, Joao Galamba, verklaarde in de in Lissabon gevestigde krant Expresso dat de Europese Commissie geen rekening houdt met de specifieke behoeften van de zuidelijke landen.

Galamba gaf aan dat Spanje en Portugal meer stroom uit gas moeten halen omdat het Iberisch schiereiland in de zomer door droogte wordt geteisterd.

Tijdens de viering van de nationale feestdag op 14 juli, beschuldigde de Franse president Emmanuel Macron Poetin ervan de energievoorziening als wapen te gebruiken om Europa te straffen voor zijn hulp aan Oekraïne, meldde Bloomberg.

In wat gezien kan worden als zijn strengste waarschuwing tot nu toe, riep Macron overheidsinstanties, bedrijven en gezinnen op het stroomverbruik te verminderen en zich zo voor te bereiden op de komende winter.

Duitsland staat intussen voor de grootste uitdaging als het gaat om de gasvoorziening en het energiebeleid. The Guardian becijferde dat voor de oorlog in Oekraïne, 55% van het in Duitsland gebruikte gas uit Rusland kwam, wat op zijn beurt weer overeenkwam met 37% van het totale energieverbruik van het land.

Gasgestookte energie werd door de huidige regering van Olaf Scholz en zijn voorgangster, Angela Merkel, gepromoot als een 'overbruggingstechniek' waarmee de doelstellingen voor koolstofreductie konden worden bereikt. De huizen en industrieën van de grootste Europese economieën zijn in de afgelopen twee decennia sterk afhankelijk geworden van gas.

Tegelijkertijd zullen de drie overgebleven kerncentrales van Duitsland nog maar 5% van het totale elektriciteitsnet leveren en eind 2022 sluiten.

Minister van Economie Robert Habeck, die lid is van Die Grünen, verklaarde dat zelfs als men het zou willen, het verlengen van de levensduur van de drie kerncentrales maar heel weinig op zou leveren.

Op 8 maart kondigde de Europese Commissie het plan REPowerEU aan waarmee de EU nog voor 2030 onafhankelijk moet worden van Russische fossiele brandstoffen.

Dit idee is door EU-commissaris Thierry Breton in drie woorden samengevat: substitutie, solidariteit en soberheid. Russische brandstoffen worden vervangen door alternatieven, er komt een Europese gemeenschappelijke aanpak en coördinatie om de doelen te bereiken en gas en waterstof aan te kopen, en tenslotte worden er op een objectieve en weloverwogen manier de nodige offers geleverd.