De magnetische polen van de aarde keren zich om. Lopen we gevaar?

Het lijkt erop dat de aarde de komende jaren een grote uitdaging te wachten staat. Behalve de ernstige problemen door klimaatverandering en de COVID-19-pandemie, dreigt er ook een mogelijke omkering van de magnetische polen van de planeet. Volgens sommige deskundigen zou dit het einde van de mensheid kunnen betekenen.

Maar wat zijn de mogelijke gevolgen en lopen we echt gevaar? En zo ja, hoe lang zou het duren voor beide polen een volledige omkering hebben voltooid? Deze en andere vragen zullen we in deze fotoserie proberen te beantwoorden...

Laten we bij het begin beginnen. De omkering van de magnetische polen van de aarde is een volkomen natuurlijke gebeurtenis die zich in de geschiedenis van onze planeet al meer dan eens heeft voorgedaan en die gewoonlijk ongeveer om de 200.000 tot 300.000 jaar plaatsvindt.

Het raadselachtige van de huidige situatie is dat de laatste omkering van het aardmagnetisch veld 773.000 jaar geleden schijnt te hebben plaatsgevonden, een cijfer dat in strijd is met de gegevens waarover de deskundigen beschikken.

De omkering van het aardmagnetisch veld is het verschijnsel waarbij de noordpool en de zuidpool van plaats verwisselen. Het is een relatief recente ontdekking, gedaan door de Franse geofysicus Bernard Brunhes, die in 1906 een onderzoek uitvoerde met betrekking tot het magnetisme van lavagesteente.

Het aardmagnetisch veld is van fundamenteel belang voor het voortbestaan van de mens op de planeet. Het wordt opgewekt in de kern van de aarde en breidt zich van daaruit uit naar de ruimte, waardoor de zogenaamde magnetosfeer ontstaat.

De magnetosfeer is een laag om de aarde die een elektromagnetisch schild vormt dat de planeet beschermt tegen hoogenergetisch geladen deeltjes van de zon. Dit staat bekend als zonnewind en is schadelijk voor levende wezens. De magnetosfeer houdt deze deeltjes weg van de aarde door ze af te buigen.

Soms, bij zeer intense zonnewinddeeltjes, slagen ze erin de atmosfeer van de aarde binnen te dringen via de polen. Op dat moment ontstaat door de botsing tussen hen en de atomen in de lucht een voortdurend bewegend gekleurd lichtspektakel: de 'aurora borealis' (noorderlicht op de noordpool) en de 'aurora australis' (zuiderlicht op de zuidpool).

Een onderzoek van de hoogleraar geomagnetisme Chris Finlay van de Danmarks Tekniske Universitet (Technische Universiteit van Denemarken) uit 2016 toonde aan dat het aardmagnetisch veld verzwakt, wat zeer ernstige gevolgen kan hebben vanwege zijn belangrijke rol als beschermend schild tegen kosmische straling.

Bovendien blijkt dat ook het aardmagnetisch veld aan het verschuiven is. De noordpool verplaatst zich blijkbaar van Canada naar Rusland met een snelheid die de deskundigen zorgen baart.

De magnetische pool verplaatste zich 15 kilometer per jaar in 1904. Deze afstand bleef constant tot 1989, toen de eerste versnelling in zijn beweging optrad, gevolgd door nog een versnelling in 2007, waardoor de afstand opliep tot 55 kilometer per jaar.

Volgens Larry Newitt van de Geological Survey of Canada zou de magnetische pool tegen 2040 de Noordelijke IJszee overgestoken hebben en zich in Siberië bevinden.

We hebben niet genoeg gegevens over de effecten van de vroegere magnetische omkeringen. Wat echter wel duidelijk is, is dat poolomkeringen en een vermindering van het aardmagnetisch veld ons kwetsbaarder kunnen maken voor kosmische stralen die heel gevaarlijk voor mensen kunnen zijn.

De blootstelling aan kosmische stralen kan gevaarlijk zijn als we niet voorbereid zijn en ons niet goed beschermen. Bovendien kunnen de negatieve gevolgen ook gelden voor de technologie die we steeds vaker gebruiken in ons dagelijks leven.

Het klinkt een beetje als science fiction, maar een totale poolomkering is waarschijnlijker dan je in eerste instantie zou denken. Je vraagt je op dit moment misschien af... hoe lang zou het kunnen duren voor zoiets gebeurt?

We kunnen rustig ademhalen. Wetenschappers zeggen dat het minstens 20.000 jaar zal duren voordat de magnetische polen van de aarde zich volledig hebben omgekeerd.

Een periode van 20.000 jaar is lang genoeg om ons geen zorgen te maken over kosmische straling, maar ons te richten op andere, meer dreigende problemen - zoals klimaatverandering - die wel degelijk een reële en nabije bedreiging vormen voor het menselijk bestaan op aarde.