Russische economie profiteert van de oorlog in Oekraïne

De invasie van Rusland in Oekraïne deed de alarmbellen rinkelen bij lokale en internationale economen en experts, die voorspelden dat het Russische bbp (bruto binnenlands product) in 2022 met 10% zou krimpen. De Wereldbank was nog pessimistischer en verwachtte een daling van meer dan 11 procent.

De catastrofale gevolgen van de oorlog voor de economie van het land bleven echter uit. Volgens gegevens van de Wereldbank kromp het Russische bbp in 2022 met 2,1 procent, terwijl de schattingen een daling met dubbele cijfers voorspelden.

Het lijkt erop dat de Russische economie sterker groeit dan die van de G7-landen. Volgens een eerste schatting die de staatsstatistiekdienst Rosstat begin februari publiceerde, groeide de economie in 2023 met 3,6%.

Het land lijkt met succes de gevolgen te hebben doorstaan van de vele sancties die de EU aan Rusland oplegde na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. Het was de bedoeling dat deze de kosten van het land zouden verhogen en de inkomsten zouden verlagen, zodat het moeilijker zou worden om het conflict te financieren.

De veerkracht van Rusland laat zien dat de inspanningen van de Europese partners om verschillende redenen niet het gewenste resultaat hebben opgeleverd. Ten eerste heeft het land zijn economie omgevormd tot een oorlogseconomie, met meer overheidsuitgaven voor defensie en zware industrie. Volgens het Spaanse dagblad El País zijn de militaire uitgaven goed voor ongeveer 6 procent van het bbp van het land.

Ondanks het Europese embargo ligt de Russische olieproductie slechts een fractie onder het niveau van voor de oorlog. Rusland is erin geslaagd nieuwe handelsroutes te vinden en rechtstreeks te verkopen aan andere landen die geen beperkingen opleggen, zoals China en India.

Rusland is er ook in geslaagd om Europese sancties te omzeilen door middel van een 'schaduwvloot'. Honderden tankers lossen hun ruwe olie vaak op schepen op volle zee, waardoor het moeilijk is om de olie-export uit het land te traceren.

Maar niet alles wat blinkt, is goud. Deskundigen waarschuwen dat Rusland enerzijds afhankelijk blijft van de verkoop van olie en gas. Anderzijds is het land onderhevig aan ontwikkelingen op het gebied van militaire productie, wat vragen oproept over wat er zal gebeuren als de oorlog ten einde loopt.

De groei van de defensiesector heeft nieuwe banen opgeleverd. Tijdens een bijeenkomst met defensiemedewerkers in de stad Tula zei de Russische president Vladimir Poetin begin februari dat er de afgelopen anderhalf jaar 520.000 nieuwe defensiebanen zijn gecreëerd om de productiedoelen te halen.

De integratie van een groter defensiepersoneel heeft geleid tot een moeilijk op te vullen tekort aan arbeidskrachten in de civiele industrie, terwijl het werkloosheidscijfer zich op een historisch dieptepunt bevindt.

De mobilisatie van duizenden mannen voor het leger en de vlucht van vele anderen na het uitbreken van de oorlog heeft de beschikbare beroepsbevolking in het land in feite verminderd. In 2022 werden 300.000 mannen gemobiliseerd voor de oorlog en in 2023 werden er nog eens 490.000 gerekruteerd, blijkt uit gegevens van de Financial Times.

Door dit tekort aan arbeidskrachten hebben andere economische sectoren de lonen moeten verhogen om te kunnen concurreren met de lonen in de defensiesector. Hoewel dit de binnenlandse vraag heeft gestimuleerd, heeft het de inflatierisico's vergroot.

De oververhitting van de Russische economie en de stijgende prijzen hebben de monetaire autoriteiten gedwongen om de rente te verhogen tot 16 procent. "De economie groeide in een tempo dat boven haar potentieel lag", zei Elvira Nabiullina, president van de Russische centrale bank half februari.

Ondanks de aan de horizon waarneembare risico's zijn de vooruitzichten voor dit jaar positief. Het Internationaal Monetair Fonds verwacht dat het bbp van Rusland in 2024 met 2,6 procent zal groeien. Dit is meer dan het dubbele van de schatting van oktober vorig jaar, volgens de Financial Times.

Als de voorspellingen uitkomen, is deze groei drie keer zo hoog als die van de eurozone. Volgens de laatste schattingen van de Europese Commissie groeit de regio dit jaar slechts met 0,9 procent.

De goede prestaties van de Russische economie zijn in de aanloop naar de presidentsverkiezingen in maart 2024 een van de punten waarover Poetin graag opschept. De president is sinds 1999 aan de macht en heeft geen oppositie, waarmee de herverkiezing is gegarandeerd.