De Oostzee als prioriteit voor Poetin tegenover de NAVO

Nikolaj Patroesjev is een invloedrijke Russische politicus en een trouwe bondgenoot van Vladimir Poetin. Volgens berichten wees hij er onlangs op dat de groeiende invloed van de NAVO op de Oostzee een groot probleem voor Rusland zou zijn.

Patroesjev was van 2008 tot 2010 secretaris van de Russische Veiligheidsraad totdat de voormalige Russische minister van Defensie Sergej Shojgoe voor die functie werd benoemd en Patroesjev een functie kreeg als adviseur van Poetin. Hij is tevens verantwoordelijk voor de Russische scheepsbouw.

Poetin en Patroesjev kennen elkaar al sinds de jaren zeventig, toen ze samenwerkten bij de KGB (Comité voor Staatsveiligheid) van de Sovjet-Unie. Volgens Newsweek speelde Patroesjev een belangrijke rol bij de invasie van Oekraïne.

Tijdens een gesprek met de Russische krant Kommersant onthulde Patroesjev de plannen van Rusland om hun bemoeienis met de Oostzee te vergroten. Deze zee grenst aan negen landen, waarvan er acht NAVO-lidstaten zijn.

"De Amerikanen en hun Europese bondgenoten hebben een koers ingezet richting de militarisering van de Baltische Zee," zei Patroesjev volgens een vertaling van Newsweek. Hij voegde toe dat dergelijke plannen een traditionele strategie van de NAVO waren.

Patroesjev legde vervolgens uit dat "het waarborgen van de veiligheid in de Baltische regio de belangrijkste militair-politieke taak" is voor Rusland nadat Finland en Zweden zich bij de NAVO hebben aangesloten en vanwege de ondermijning van de Nord Stream-pijpleiding.

"Rusland heeft extra maatregelen genomen om zijn territoriale integriteit en economische soevereiniteit te beschermen," voegde Patroesjev toe. "We moeten onze rol in de Wereldoceaan vergroten," vervolgde hij, voordat hij opmerkte dat Rusland zijn eigen capaciteiten moest vergroten.

Patroesjevs bezorgdheid is logisch. De Baltische Zee is door sommigen bestempeld als een 'NAVO-meer' na de toetreding van Finland en Zweden tot de defensieve alliantie. Hierdoor bevind de Russische zeemacht zich nu in een gebied dat volledig door de NAVO wordt gedomineerd.

De Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 zorgde uiteindelijk voor het laatste zetje voor twee van Europa's langdurige tegenstanders om zich bij de NAVO aan te sluiten. Finland en Zweden kozen ervoor om zich bij de alliantie aan te sluiten, maar hun pad naar toetreding verliep via twee verschillende wegen.

Finland werd in april 2023 tot de NAVO toegelaten, maar het Zweedse lidmaatschap werd tegengehouden door Turkije, dat het Zweedse lidmaatschap in januari 2024 ratificeerde, aldus Reuters.

Hongarije bleek het laatste obstakel voor de toelating van het Scandinavische land tot de NAVO. Hongarije gebruikte het NAVO-lidmaatschap van Zweden om invloed te krijgen op andere Europese landen.

De laatste barrière voor het Zweedse NAVO-lidmaatschap werd op 26 februari 2024 geslecht, toen Hongarije het Zweedse lidmaatschap ratificeerde. Volgens de New York Times zorgde dit besluit voor een aanzienlijke verschuiving in de machtsbalans tussen Rusland en het Westen op één belangrijk gebied.

Dit was van groot belang omdat het een verandering teweegbracht in de strategische situatie aan de Baltische Zee. Sommigen hebben de regio 'NAVO's meer' genoemd, en de naam is heel logisch als je ernaar kijkt.

Andrew Dorman van de in Londen gevestigde denktank Chatham House betoogde dat de toetreding van Zweden tot de NAVO het land essentieel zou maken voor de defensieplannen van de alliantie, vanwege de strategische geografische ligging van het land.

Zweden kan dienen als een landroute om Noorwegen of Finland te versterken als Rusland ooit oorlog zou voeren met de NAVO. Maar belangrijker nog, het Zweedse lidmaatschap heeft de defensieve alliantie in staat gesteld om de controle over de Baltische Zee over te nemen.

"Dit biedt de Baltische staten een alternatieve optie voor zeeversterking, naast de kwetsbare landgrens tussen Polen en Litouwen, die binnen het artilleriebereik van het door Rusland bezette gebied Kaliningrad en Wit-Rusland ligt", schreef Dorman.

Volgens de Daily Mail hebben andere analisten gesuggereerd dat de controle van de NAVO over de Oostzee de westerse bondgenoten in een goede positie brengt om de Russische scheepvaartroutes over zee te blokkeren, mocht er ooit een oorlog tussen Moskou en de NAVO uitbreken.

"Als je naar een kaart kijkt, dan is de Baltische Zee geografisch gezien een NAVO-meer aan het worden," legde Minna Alander, onderzoeker bij het Finse Instituut voor Internationale Zaken, uit. "Maar er is nog werk te doen voor de NAVO," voegde ze toe.

Hoewel de Oostzee aan de oppervlakte volledig onder controle van de NAVO-leden valt, moet de alliantie zich toch zorgen maken over de problemen die Rusland onder de oppervlakte zou kunnen veroorzaken. Dit probleem is al zichtbaar sinds de invasie van Oekraïne.

In september 2022 was de Nord Stream-pijpleiding het doelwit van een aanval, waardoor deze buiten werking werd gesteld. In oktober 2023 werd een gaspijpleiding die van Finland naar Zweden en Estland liep, beschadigd. Volgens berichten ging het om een Chinees schip.

Foto: FactsWithoutBias1, Eigen werk, CC-By-SA 4.0 / Wikimedia

Hoewel het nog steeds onduidelijk is wie verantwoordelijk is voor de sabotage van de Nord Nord Stream-pijpleiding, laat het incident wel zien hoe eenvoudig het is om grote internationale infrastructuur in de Oostzee te verstoren.

Het is heel moeilijk om de volledige controle over een zee te hebben, zoals je dat wel zou hebben over gebieden op het land", legt Julian Pawlak van de Bundeswehr Universiteit uit.

"Wat de sabotages in de Nord Stream onder andere hebben aangetoond, is dat het moeilijk blijft om precies te weten wat er zich onder het oppervlak en op de zeebodem afspeelt", vervolgde Pawlak.

Andrew Dorman schreef in zijn beoordeling van de kwestie dat Rusland weliswaar een groot deel van zijn oppervlaktevloot heeft verwaarloosd, maar dat het land zijn 'onderzeese activiteiten' heeft behouden. Dit omvat bijvoorbeeld het vermogen om communicatielijnen en energieverbindingen door te snijden.

Volgens een citaat van de Daily Mail gaf John Deni, hoogleraar aan het Amerikaanse leger, aan dat Rusland nog steeds over veel vuurkracht beschikt dankzij de exclave Kaliningrad. Deze kan het land gebruiken voor kleinschalige landingen of om de aanvoerlijnen van de NAVO aan te vallen.

"Wat betreft artillerie, indirecte beschietingen en kernwapens overtreft Rusland de NAVO-bondgenoten in de regio met wapens en reikwijdte", zei Deni. "Bondgenoten moeten die dreiging het hoofd bieden en tegengaan."

Dus hoewel de Baltische Zee nu misschien een 'NAVO-meer' lijkt, is het niet zo veilig als sommigen denken. Het is een belangrijk strategisch probleem voor Poetin. Als we de recente opmerkingen van Nikolaj Patroesjev mogen geloven, zal er in de toekomst meer aandacht aan dit probleem geschonken worden.

Volg ons op MSN om elke dag de beste artikelen te ontvangen