De pijnlijke erfenis van koningin Elizabeth: haar rol in het Britse kolonialisme

Het overlijden van koningin Elizabeth II heeft de jarenlange kritiek op de verrijking van de monarchie door de gewelddadige kolonisatie van Afrikaanse, Aziatische en Caribische landen door het Britse imperium nieuw leven ingeblazen.

Terwijl wereldwijd miljoenen mensen rouwen, zien velen het heengaan van de koningin ook als een pijnlijke herinnering aan de gewelddadige uitbuiting van landen door het Britse rijk dat jarenlang gepaard ging met economische en sociale verwoesting.

Journalisten, commentatoren, academici en vele anderen lieten zich op sociale media platforms en elders uit over de blijvende effecten van de kolonisatie door de Britse monarchie.

Afbeelding: Shawn Fields/Unsplash

Veel jonge Afrikanen deelden beelden en verhalen van hun voorouders, die tijdens de lange regeerperiode van de koningin een wrede periode van de Britse koloniale geschiedenis doorstonden.

"Ik kan niet rouwen", schreef iemand op Twitter en plaatste een afbeelding van wat volgens haar de 'bewegingspas' van haar grootmoeder was: een koloniaal document dat vrij reizen voor Kenianen onder het Britse bewind in het Oost-Afrikaanse land tegenhield.

Afbeelding: screenshot Twitter @Nimmz_Mugo

Weer een ander schreef dat haar grootmoeder vroeger aan hen vertelde hoe ze geslagen werden en hoe hun echtgenoten bij hen weggehaald werden, waardoor ze in de koloniale tijd hun kinderen alleen moesten grootbrengen.

Karen Attiah, een Afro-Amerikaanse journaliste tweette: "Zwarte en bruine mensen over de hele wereld die onder het Britse kolonialisme werden onderworpen aan gruwelijke wreedheden en economische ontberingen, mogen best hun gevoelens over koningin Elizabeth uiten".

Maya Jasanoff, hoogleraar geschiedenis aan de Harvard-universiteit, schreef in de New York Times dat de stille aanwezigheid van de koningin tijdens haar leven als een "vaste waarde van stabiliteit" de basis vormde voor een "solide traditionalistisch front in vele jaren van gewelddadige onrust".

Jasanoff memoreerde dat in de maanden na het vernemen van de dood van haar vader en met Elizabeth II als koningin, de Britse autoriteiten in Kenia een opstand tegen het koloniale regime onderdrukten die bekend stond als de Mau Mau-opstand.

De Mau Mau-opstand leidde tot de oprichting van een systeem van opsluitingskampen en de mishandeling, marteling, castratie en moord op tienduizenden mensen. De Britse regering betaalde uiteindelijk € 23 miljoen na een rechtszaak die was aangespannen door Keniaanse overlevenden (foto).

Mukoma Wa Ngugi, hoogleraar aan de Cornell-universiteit, wees er op Twitter op dat de koningin zich nooit heeft verontschuldigd voor slavernij of kolonialisme of er bij de kroon op heeft aangedrongen herstelbetalingen aan te bieden voor "de miljoenen levens die in haar/hun naam zijn ontnomen".

"Als Keniaan voel ik niets. Dit theater is absurd", voegde Wa Ngugi eraan toe.

Priyamvada Gopal, hoogleraar postkoloniale studies aan de Universiteit van Cambridge, zei in de nieuwsuitzending Democracy Now dat de Britse monarchie inmiddels is uitgegroeid tot een symbool van "diepe en ernstige ongelijkheid".

Ze schetste parallellen tussen de Britse monarchie en de concentratie van macht op andere plaatsen zoals de Verenigde Staten.

Afbeelding: Robert Linder/Unsplash

De Verenigde Staten werden voor hun onafhankelijkheid ooit geregeerd door de Britse monarchie en koloniseren nu in feite Puerto Rico en andere eilandnaties.

Afbeelding: Ana Toledo/Unsplash

Gopal voegde eraan toe dat "macht, privileges en rijkdom in handen zijn van enkelen, die dan door de rest van ons mogen worden aanbeden en beschouwd als volkomen normaal".

Melissa Murray, een hoogleraar rechten aan de New York-universiteit van Jamaicaanse komaf, tweette dat de dood van de koningin "de debatten over kolonialisme, herstelbetalingen en de toekomst van het Gemenebest in een stroomversnelling zou brengen".

De koningin was gedurende haar 70-jarige regeerperiode het staatshoofd van maar liefst 32 landen, echter bij haar overlijden waren er behalve het Verenigd Koninkrijk nog maar 14 landen over.

De beslissing van Barbados om vorig jaar een republiek te worden was de eerste in bijna 30 jaar, maar door het aantreden van Charles III zullen meerdere onderdanen in het Gemenebest zich de vraag stellen of de tijd niet rijp is om een minder afstandelijk staatshoofd te installeren.

Gaston Browne (foto), premier van Antigua en Barbuda, zei zaterdag dat zijn plan voor een referendum geen vijandelijke daad was, maar "de laatste stap om die cirkel van onafhankelijkheid te voltooien".

Toen prins William en Kate het land in april bezochten, gaf Browne aan dat hij hoopt dat het een republiek wordt en vroeg hij het echtpaar hun invloed aan te wenden om een 'herstel van rechtvaardigheid' te bewerkstelligen.

Maar hoewel de belofte van Browne een belangrijke mijlpaal markeert, is de vereiste van een twee derde meerderheid bij het referendum een aanzienlijk obstakel.

Afbeelding: Element5 Digital/Unsplash

In Jamaica lijkt de afschaffing van de monarchie een stuk eenvoudiger, omdat daar een eenvoudige meerderheid voldoende zou zijn, een drempel die volgens peilingen naar alle waarschijnlijkheid gehaald zou worden.

De premier, Andrew Holness (foto), verklaarde vorig jaar aan William en Kate dat Jamaica van plan was "een onafhankelijk, ontwikkeld en welvarend land" te worden.

In Saint Vincent en de Grenadines, waar demonstranten tijdens het bezoek van William en Kate opriepen tot herstelbetalingen voor de slavenhandel, stelde premier Ralph Gonsalves in juli een referendum voor, maar onderstreepte daarbij dat dit alleen kon doorgaan met steun van beide partijen.

Voor de Bahama's, Saint Kitts en Nevis en Saint Lucia is een gewone meerderheid van stemmen voldoende, terwijl Grenada een meerderheid van twee derde van de stemmen nodig heeft.

Belize is het enige land in het Caribisch gebied waar Charles afgezet kan worden door een parlementsstemming.

Landen, waar de erfenis van de slavenhandel minder prominent aanwezig is in de hedendaagse politiek, hebben aanzienlijk minder zin in verandering, zoals bijvoorbeeld in Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, Papoea-Nieuw-Guinea, de Salomonseilanden en Tuvalu.

De leiders van Papoea-Nieuw-Guinea, de Salomonseilanden en Tuvalu hebben de afgelopen dagen allemaal herhaald dat ze de monarchie steunen.

Hoewel er in Australië, Canada en Nieuw-Zeeland zeker veel steun voor een republiek is, lijkt het toch voorlopig laag op de politieke agenda te staan.

Terwijl de rol van de koningin in het kolonialistische bewind voor velen een blijvende doorn in het oog is, concentreert de laatste generatie zich vooral op het racisme dat bestaat in de koninklijke familie.

Juist de relatie van de koningin met haar gemengde schoondochter Meghan Markle wordt dan onder de loep genomen.

In 2021 zei Meghan Markle in een interview met Oprah Winfrey dat 'iemand' in de koninklijke familie zijn bezorgdheid had geuit over de huidskleur van haar kind.

Niet lang daarna bleek uit een reeks documenten die door The Guardian in het nationale archief waren ontdekt, dat de koningin "gekleurde immigranten of buitenlanders" verbood functies in de hofhouding te bekleden.

Deze racistische regel bleef op zijn minst tot eind jaren 60 van kracht. Etnische minderheden mochten wel als bedienden werken.

Bovendien beklaagden mensen in het Verenigd Koninkrijk en elders zich erover dat Buckingham Palace geen officiële reactie had op de moord op George Floyd en de wereldwijde Black Lives Matter-beweging.

Vanuit het paleis kwamen slechts lauwe reacties. Journalisten beweerden dat voor en tijdens Elizabeths regeerperiode de koninklijke familie steeds de andere kant op keek en racisme zelfs toeliet.

"Het is nauwelijks voorstelbaar dat de koningin steun betuigt aan BLM en antiracisme in het algemeen", schreef een journaliste van Insider in 2021.

"In haar 69 jaar op de troon heeft ze nagelaten om het racisme dat onmiskenbaar binnen de koninklijke familie bestaat aan te kaarten", zo constateerde de journaliste.