De WHO classificeert de zoetstof aspartaam als 'mogelijk kankerverwekkend'

Aspartaam zit als zoetstof in veel producten die we dagelijks consumeren. Enkele voorbeelden zijn frisdranken, zoals Cola Light, kauwgom, caloriearme yoghurt, kant-en-klaarmaaltijden, ijs, mosterd, sauzen, tandpasta, hoestsiroop of vitaminetabletten.

Op 14 juli 2023 classificeerde het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de zoetstof aspartaam als "mogelijk kankerverwekkend", waardoor het veel aandacht wekte.

Aspartaam is een synthetisch geproduceerde caloriearme zoetstof. Bij de ingrediënten van voedingsmiddelen zit het verstopt achter de afkorting E 951. Maar hoeveel er van in het product zit, staat meestal niet op de verpakking.

Volgens de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) is aspartaam ongeveer 200 keer zo zoet als suiker.

Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) onderzoekt welke stoffen worden gezien als risicofactoren voor kanker bij mensen en verdeelt ze in verschillende categorieën.

Zo worden tabaksrook, asbest, radioactieve straling, dieseluitlaatgassen en alcohol als kankerverwekkend beschouwd.

Deze categorie omvat bijvoorbeeld warme dranken boven de 65 °C, rood vlees en glyfosaat.

Tot deze groep behoren onder andere aloë vera, nikkel en laagfrequente magnetische velden. En nu ook aspartaam.

Afgebeeld: producten die aspartaam bevatten

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) noemt het tot op zekere hoogte veilig. "Degenen die de huidige aanbevelingen voor maximale dagelijkse hoeveelheden niet overschrijden, stellen zichzelf niet bloot aan een hoger risico op kanker", zegt de organisatie.

"Onze aanbeveling aan consumenten is niet om helemaal te stoppen met de consumptie van aspartaam", vertelde Francesco Branca, WHO-directeur op het gebied van voeding aan Handelsblatt. "Onze aanbeveling is om het gebruik te matigen".

Momenteel wordt een inname van maximaal 40 milligram per kilogram lichaamsgewicht per dag als veilig beschouwd.

Een liter Cola Light bevat ongeveer 130 milligram aspartaam. Iemand van 70 kilo zou dus meer dan 20 liter per dag daarvan kunnen drinken voordat de aanbevolen limiet wordt overschreden.

Dr. Bettina Wölnerhanssen en dr. Anne Christin Meyer-Gerspach leiden het onderzoek naar metabole stoffen in het Claraspital in Basel. Ze legden uit aan sciencemediacenter.de dat "het IARC/WHO hier waarschijnlijk vooral een signaal wil afgeven en consumenten wil aanmoedigen om zoveel mogelijk water en ongezoete thee te drinken, de suikerconsumptie drastisch te verminderen, en zoetstoffen alleen met mate te consumeren".

"Maar zo'n classificatie is ook problematisch," zeggen medische experts dr. Anne Christin Meyer-Gerspach en dr. Bettina Wölnerhanssen, "omdat het consumenten onnodig kan verleiden om meer suiker te consumeren."

Dr. Stefan Kabisch, studiearts aan de Afdeling Endocrinologie en Metabole Ziekten aan universitair ziekenhuis Charité in Berlijn, waarschuwt hiervoor: "Voor suiker is daarentegen duidelijk bewezen dat het naast cariës ook obesitas en diabetes type 2 bevordert en zo bijdraagt aan het risico op kanker. Overstappen van zoetstoffen op suiker zou de ziekterisico's zeker verhogen".

Misschien moet deze nieuwe classificatie ook motiveren tot meer onderzoek naar zoetstoffen. In een onlangs gepubliceerde richtlijn raadde de WHO het gebruik van zoetstoffen voor gewichtsverlies immers af en wees erop dat langdurig gebruik bij volwassenen kan leiden tot een verhoogd risico op diabetes type 2 en hart- en vaatziekten.