Een blik op het leven in een Braziliaanse favela

Favela's zijn dichtbevolkte woonwijken in de grootste steden van Brazilië. Ze worden gekenmerkt door een onregelmatige groei, omdat de arme bewoners hun huizen vaak zonder vergunning bouwen.

Veel favela's hebben te maken met ongebreidelde criminaliteit. Andere zijn dan weer beter onder controle en verwelkomen zelfs toeristen uit verschillende delen van de wereld.

In heel Brazilië wonen tot 12 miljoen mensen in favela's. Dat is een schatting: vanwege de kenmerken van deze sloppenwijken bestaat er geen betrouwbare telling van het aantal inwoners.

Rio de Janeiro is de stad met de meeste favela's. Naar schatting wonen er zo'n twee miljoen mensen in de bergen rondom de stad. Rocinha was vroeger de grootste favela in Rio de Janeiro.

In 1993 kreeg het de wettelijke status van een wijk. Fazenda Coqueiro zou Rocinha later overtreffen in grootte. We hebben het over een favela met meer dan 70.000 inwoners.

Een hoog percentage van de mensen in favela's is van jonge leeftijd. De bevolkingsgroei van deze wijken is hoger dan het Braziliaanse gemiddelde.

De bewoners van favela's leven elke dag een onzeker bestaan, maar het zijn ook plekken van krachtige artistieke creativiteit.

Een fundamenteel onderdeel van het leven in een favela is voetbal, een sport die in Brazilië als een religie geldt. Een voetbalster worden is de droom van de kinderen in een favela en hun gezinnen, omdat het een uitweg kan zijn naar een beter leven.

Favela's kunnen sterk verschillen. Sommige zijn gevaarlijk, maar er zijn ook vreedzame favela's waar buitenstaanders worden aangemoedigd om huizen te kopen. In het algemeen staan favela's echter voor onzekerheid, armoede en geweld.

Een veelzeggend feit over de sociale realiteit van de favela's is het analfabetisme onder de bewoners. Terwijl het gemiddelde percentage analfabeten onder de leeftijd van 15 in Rio 3% bedraagt, is dat in de favela's 10%.

In het chaotische landschap van een favela bestaat een dagelijkse routine zoals op elke andere plaats. Er zijn restaurants, bankautomaten, winkels, bedrijven, scholen ...

De motorfiets is een zeer geschikt transportmiddel voor favela's, omdat het vaak doolhofachtige gebieden zijn met zeer smalle straten en steile hellingen.

Rocinha staat sinds jaar en dag bekend als de gevaarlijkste favela in Rio. Drugsdealers gebruiken de straten als hun werkterrein.

De politie voert vaak operaties uit in favela's om criminelen te achtervolgen. Volgens mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International gebruiken ze daarbij vaak buitensporig geweld. Kruisvuur en executies door beide partijen (politie en bendes) maken deel uit van de realiteit in veel favela's.

Sommige favela's kijken uit op zee en hebben een prachtig uitzicht. Toeristen gaan erheen op zoek naar authenticiteit. Hoewel sommige favela's onder bepaalde voorwaarden kunnen worden bezocht, zijn in andere toeristen omgekomen door een verdwaalde kogel of een gewelddadige overval.

Er zijn verschillende niveaus van favela's, van zeer primitieve tot bijna normale wijken. In de primitieve wijken is alles modderig en zijn de leefomstandigheden zeer moeilijk.

Favela's bieden een thuis aan mensen die uit verschillende delen van Brazilië naar de steden zijn verhuisd. Ze zijn arm en zoeken een betere toekomst in stedelijke gebieden. Hoewel Brazilië een periode van welvaart heeft gekend waarin de extreme armoede over het algemeen is afgenomen, bestaan er in het land nog steeds sociale verschillen.

Voorlopig blijven de favela's deel uitmaken van het Braziliaanse stedelijke landschap en blijven ze groeien. Ze zullen deel blijven uitmaken van het landschap dat reizigers aantreffen wanneer ze aankomen in Rio de Janeiro en andere steden van het land.