Het leven van Anton de Kom, een Surinaamse schrijver en verzetsheld

In 2023 maakte het kabinet officiële excuses aan de nazaten van Anton de Kom, de Surinaamse schrijver, antikoloniaal activist en verzetsheld.

De familie van Anton de Kom reageerde ontroerd en blij op het historische moment van eerherstel. Ze beschouwen het als erkenning voor de moed, visie en onvermoeibare inzet van een man die zijn leven lang streed voor vrijheid en gelijkheid, tegen de heersende tijdsgeest in.

Anton de Kom werd in de jaren 30 van de vorige eeuw als staatsgevaarlijk bestempeld. Hij werd zonder proces opgesloten en verbannen. Het kabinet had in 2021 al aangekondigd dat er eerherstel zou komen voor De Kom, en nu is dit formeel gerealiseerd.

Foto: Ye Jinghan / Unsplash

Maar wie is deze persoon eigenlijk? In de Nederlandse geschiedenisboeken komt hij niet heel prominent voor. Lees snel verder, want in de komende slides vertellen we je alles over hem!

Anton de Kom (1898-1945), geboren in Suriname, staat bekend als vrijheidsstrijder, verzetsheld, vakbondsman, activist, schrijver en balling, zo meldt Historiek. Hoewel zijn naam prominent op een standbeeld in Amsterdam prijkt, is hij buiten de Surinaamse gemeenschap relatief onbekend in Nederland.

Foto: meneerSoemo / Pixabay

Zijn leven stond in het teken van strijd tegen de erfenis van slavernij en de daaruit voortkomende ongelijkheid en discriminatie. Inmiddels is hij een inspiratiebron voor hedendaagse burgerrechtenbewegingen in Nederland. Toch blijft het bijzonder dat hij postuum eerherstel ontving.

Foto: Social History Archive / Unsplash

Npokennis meldt dat De Kom opgroeide in Paramaribo. Hier hoorde hij verhalen over slavernij van zijn vader en oma. Hij begon zich later in te zetten voor de belangen van arbeiders. Op 22-jarige leeftijd vertrok hij naar Nederland, waar hij actief werd in linkse activistische kringen.

Foto: Europeana / Unsplash

Hij voelde zich verbonden met communistische bewegingen en streed voor de emancipatie van arbeiders, vooral uit Suriname. In 1928 begon hij aan zijn eerste boek, 'Wij slaven van Suriname."

Foto: Createtravel-tv / Unsplash

Terug in Suriname in 1933, kwam De Kom op voor uitgebuite contractarbeiders. Zijn groeiende populariteit in het gebied dat toen nog van Nederland was, wekte de vrees van de autoriteiten. Ze arresteerden hem wegens 'communistische agitatie.'

Na drie maanden gevangenschap werd hij met zijn gezin naar Nederland verbannen. In Nederland probeerde hij ondanks armoede en depressie zijn strijd voort te zetten.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot De Kom zich aan bij het verzet en schreef onder de schuilnaam 'Juffrouw Borsboom' voor illegale kranten. In 1944 werd hij gearresteerd door de Duitsers. Hij stierf in 1945 aan tuberculose in concentratiekamp Sandbostel.

Foto: Museums Victoria / Unsplash

Hoewel hij een verzetsheld was, verdween het geschreven werk van Anton de Kom lange tijd uit zicht. Hoewel het niet verboden was, beschouwden autoriteiten het als staatsgevaarlijk vanwege De Koms communistische en nationalistische overtuigingen. Pas in 1964 werd het herontdekt.

Foto: Syd Wachs / Unsplash

'Wij slaven van Suriname,' zijn meest bekende werk, is de eerste antikoloniale beschrijving van de Surinaamse geschiedenis. Hij beschreef de slavenhandel vanuit een antikoloniaal perspectief en bekritiseerde onderdrukking, racisme en uitbuiting.

Foto: Aaron Burden / Unsplash

In de laatste jaren is er alleen maar meer aandacht gekomen voor invloedrijke zwarte activisten en intellectuelen. Zo is er inmiddels een Black Archive in Amsterdam waar de boeken en archieven van belangrijke denkers van kleur te raadplegen zijn.

Beeld: The_BlackArchives / Instagram

En nu heeft dan eindelijk ook de regering excuses en eerherstel aan de familie van De Kom aangeboden. Minister Van Engelshoven vond dat de Nederlandse geschiedenis meer aandacht moest schenken aan 'de schaduwkanten.' Dit leidde tot een kritische blik op de eigen geschiedenis en een herijking van de canon van Nederland.

De Kom werd in die canon opgenomen als eerste Surinamer. Ook is er een speciale, naar hem vernoemde leerstoel aan de Vrije Universiteit Amsterdam, die zich richt op het slavernijverleden en de koloniale onderdrukking.

Foto: Galaufs, eigen werk / Wikimedia

Anton de Kom blijft een inspirator voor burgerrechtenbewegingen in Nederland. Zijn rol in het verzet, zijn literaire werk en zijn strijd tegen ongelijkheid maken hem een symbool van verzet tegen onderdrukking en een belangrijk figuur in de geschiedenis van Nederland en Suriname.

Volg ons op MSN om elke dag de beste artikelen te ontvangen