Het mondkapjesschandaal: Wordt Sywert dakloos, en heeft De Jong onderzoek tegengehouden?

Sywert van Lienden, bekend door de omstreden mondkapjesdeal, dreigt dakloos te raken. Dit kwam naar voren op zondagavond 1 september tijdens de uitzending van De Oranjezondag. Via X vraagt hij om hulp en zoekt hij naar 'een (betaalbare) plek in de buurt van Hilversum (i.v.m. kinderen), eventueel voor een tent of iets dergelijks: let me know'. De situatie van Van Lienden, die ooit veel stof deed opwaaien door de ophef rondom de deal, lijkt nu een dramatische wending te nemen.

Foto: Op1 / YouTube

Ruim 21 miljoen euro wist politiek activist, Nederlands ondernemer en lobbyist Sywert van Lienden zichzelf toe te schuiven tijdens de corona pandemie. Geld dat hij volgens het Parool op een zeer ongebruikelijke manier verdiende.

Beeld: 'Adieu God?' / EO

In November 2023 aanschouwde Sywert van Lienden hoe zijn volledige kantoorinventaris en medische beschermingsmiddelen van de stichting Hulptroepen Alliantie voor een schijntje werden geveild. Van Lienden volgde de veiling online en beschreef het als een trieste ochtend waarop zijn zorgvuldig samengestelde kantoorinventaris voor een prikje van eigenaar wisselde, zo meldde het AD.

Foto: Christian Mackie / Unsplash

Maar hoe zat het ook alweer? De rest van de wereld zat angstig binnen terwijl van Lienden een plan bedacht om in de chaos ‘gillend rijk’ te worden. Lees hier in chronologische volgorde hoe de mondkapjesaffaire zich ontvouwde.

In maart 2020 brak de corona-epidemie uit en de overheid zocht naarstig naar beschermingsmiddelen, zoals mondkapjes, om met name de zorgmedewerkers te beschermen.

Volgens de NOS was er echter een groot gebrek aan mondkapjes in Nederland. Sywert van Lienden, destijds gemeenteambtenaar van Amsterdam, was op dat moment met ziekteverlof. Op 20 maart begon hij zich via Twitter met de mondkapjeskwestie te bemoeien.

Volgens de NOS legde Van Lienden als bekende tv-persoonlijkheid en prominent lid van het CDA contact met verschillende bedrijven, zoals Coolblue, en zorgafnemers. Met hun hulp sloot hij zijn eerste deal, waarbij hij en zijn partners Camille van Gestel en Bernd Damme volgens Follow the Money bijna 80.000 euro verdienden.

Beeld: Wakker Nederland (WNL)

Ondertussen richtte het ministerie van Volksgezondheid een Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) op om voldoende beschermingsmiddelen voor heel Nederland in te kopen. Volgens de Volkskrant was Van Lienden aanvankelijk betrokken bij het LCH, maar weigerde hij zich uiteindelijk samen met zijn partners aan te sluiten.

Ze registreerden in plaats daarvan hun eigen Stichting Hulptroepen Alliantie bij de Kamer van Koophandel. Volgens de Volkskrant een stichting zonder winstoogmerk opgericht om de zorgmedewerkers te voorzien van de nodige beschermingsmiddelen tegen het coronavirus.

Beeld: Stichting Hulptroepen Alliantie / YouTube

Echter, naast deze stichting richtten de drie compagnons volgens de NOS ook een commerciële bv op, genaamd Relief Goods Alliance.

Beeld: WNL

Intussen oefende Van Lienden druk uit op de landelijke overheid om met hem in zee te gaan. Volgens de NOS bekritiseerde hij het gebrek aan daadkracht van het ministerie en beweerde hij dat ze niet snel genoeg mondkapjes konden leveren.

Beeld: Buitenhof / VPRO, AVROTROS, BNNVARA

Op Twitter schreef hij onder andere:
"Geloof mij: binnen 1-2 weken kan iedereen in Nederland goed beschermd werken in de zorg. Je moet alleen leren samenwerken en niet denken vanuit verkokerde bureaucratieën. Doen!"
- Tweet Sywert van Lienden, 10 april 2020

De druk van de publieke uitingen van Van Lienden werd volgens de Volkskrant ook gevoeld op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

Uit onderzoek van de Volkskrant blijkt dat minister Hugo de Jonge van VWS (partijgenoot van Van Lienden) Sywert een zetje gaf door een hoge ambtenaar opdracht te geven om met Van Lienden in gesprek te gaan.

De Jonge stuurde een apart bericht aan een ambtenaar waarin hij zei: "Je kunt die Sywert beter inside p i s s i n g out hebben dan outside p i s s i n g in."

Foto: Volkskrant / Getty

De deal tussen de overheid en Relief Goods Alliance hield volgens de Volkskrant in dat de commerciële bv 40 miljoen mondkapjes zou leveren en daarvoor 100 miljoen euro zou ontvangen.

Van Lienden, samen met zijn compagnons Camille van Gestel en Bernd Damme, verdienden hiermee volgens de NOS respectievelijk 9 miljoen euro, 5 miljoen euro en 5 miljoen euro.

Beeld: Buitenhof

De verontwaardiging was volgens de Volkskrant groot toen later bleek dat de mondkapjes grotendeels ongebruikt bleven liggen of werden afgekeurd wegens aangepaste regels.

Volgens de NOS leidden deze onthullingen tot veel kritiek op Van Lienden en zijn compagnons, vooral omdat bedrijven als Coolblue en Randstad belangeloos hadden geholpen bij de inkoop, transport en verkoop van mondkapjes en zij nu geconfronteerd werden met het feit dat Van Lienden en zijn compagnons miljoenen hadden verdiend aan de deal.

Foto: Geralt / Pixabay

Van Lienden verdedigde zich voor het eerst publiekelijk in het programma Buitenhof op 6 juni 2021, waarbij hij het verdiende bedrag "excessief veel" noemde, maar weigerde om het terug te storten.

Beeld: Buitenhof

Hij beloofde in het programma wel om het rendement van zijn verdiende miljoenen aan goede doelen te schenken.

Beeld: Buitenhof

Op 17 juni 2021 stapte hij volgens de NOS "in goed overleg" uit het CDA, de politieke partij waar hij lid van was.

Beeld: BNNVARA

De zaak kreeg een vervolg toen Coolblue en Randstad aangifte deden tegen Van Lienden en zijn compagnons. Volgens de Volkskrant opende het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek en op 28 februari 2022 werden Van Lienden, Van Gestel en Damme gearresteerd en verhoord door de fiscale inlichtingen- en onderzoeksdienst.

Twee dagen later werden ze volgens de Volkskrant weer vrijgelaten. Op 28 april besloot de rechter om Van Lienden en Damme te schorsen als bestuurders van de Stichting Hulptroepen Alliantie, en een dag later legde het OM beslag op hun Nederlandse bankrekeningen, evenals die van Van Gestel.

Het drietal wordt verdacht van verduistering, witwassen en oplichting. Op 21 juni werden ze ontslagen bij de stichting.

Foto: Bruno / Pixabay

Het imago van het trio kreeg verdere schade toen de Volkskrant op 14 september citeerde uit getranscribeerde gesprekken van de compagnons, die deel uitmaken van het strafdossier.

Beeld: Buitenhof

Uit deze gesprekken blijkt dat ze al in een vroeg stadium van de onderhandelingen streefden naar een commerciële deal die hen miljonair zou maken en afspraken maakten om dit geheim te houden. Van Lienden gaf aan dat de eis was dat ze "gillend rijk" zouden worden van de overeenkomst en dat dit nooit naar buiten zou komen.

De Volkskrant heeft gemeld dat de ondernemers zelf zeggen dat de onderzoekers te weinig gedaan hebben met transcripten die zij zelf hebben aangeleverd van hun gesprekken met het ministerie. Ze beweren dat deze transcripten bewijzen dat zij niets fout hebben gedaan en dat de overheid op de hoogte was van het feit dat zij winst zouden maken met de deal.

Beeld: Buitenhof

Op 4 april 2024 werd duidelijk dat Minister Hugo de Jonge en het ministerie van VWS het onderzoek naar de mondkapjesdeal van Sywert van Lienden hebben tegengehouden. Begin 2021 ontdekten accountants van KPMG en EY onregelmatigheden in de deal. Het ministerie schakelde onderzoeksbureau Grant Thornton in om verder onderzoek te doen, maar dit kreeg geen toestemming om de winstmarges en financiële aspecten van de deal te onderzoeken. NRC onthult dat VWS en De Jonge invloed uitoefenden om het onderzoek te beperken.

Volg ons op MSN om elke dag de beste artikelen te ontvangen