Hoe close zijn Rusland en Iran eigenlijk?

In 1979 werd de Sovjet-Unie het eerste land dat de nieuwe Islamitische Republiek Iran erkende, met religieus leider Ayatollah Khomeini als staatshoofd.

De alliantie tussen een traditionele islamitische theocratie en een atheïstische en communistische staat lijkt tegenstrijdig, maar het was niet de eerste keer (en ook niet de laatste) dat beide landen aan dezelfde kant stonden tegen een gemeenschappelijke vijand.

De Iraanse revolutie zette een monarchie af onder leiding van Muhammad Reza Pahlavi. Deze shah was vriendelijk geweest voor westerse mogendheden zoals Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten.

Sommige Iraniërs herinneren zich zelfs nog dat de democratisch gekozen premier Mohammad Mossadegh in 1953 met de zegen van de Amerikaanse en Britse inlichtingendienst werd afgezet uit angst voor nationalisering van de lokale olie-industrie.

In de jaren tachtig duurde de Sovjet-Iraanse vriendschap overigens niet lang. Het Kremlin steunde Saddam Hoessein met wapens tijdens de eerste jaren van de oorlog tussen Iran en Irak. De oorlog was een belangrijk keerpunt met gevolgen tot in het heden.

De relaties tussen Iran en Rusland gaan terug tot het begin van de 16e eeuw, toen de Moskovische regering en het Perzische rijk formele betrekkingen aangingen.

Ze waren verenigd door een gemeenschappelijke vijand: het Ottomaanse rijk, met als middelpunt het huidige Turkije. Het Russische rijk bleef echter groeien en drong zich tot ver in de Sovjettijd op in Perzië.

Sterker nog, vlak voordat de Eerste Wereldoorlog uitbrak, hadden Rusland en Britse troepen respectievelijk Noord- en Zuid-Iran bezet, waardoor de regering in Teheran machteloos werd.

Een nieuwe Anglo-Sovjet-invasie van Iran volgde in de Tweede Wereldoorlog. Deze moest ervoor zorgen dat het Perzische koninkrijk aan de kant van de geallieerden zou blijven. Uiteindelijk ontmoetten de leiders van de VS, het VK en de USSR elkaar in 1943 in Teheran.

40 jaar later, tijdens de oorlog tussen Iran en Irak, gingen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie heen en weer om Iran danwel Irak (met Saddam Hoessein) te steunen.

Na de val van de Sovjet-Unie in de jaren negentig kreeg Iran te maken met zware sancties van de Verenigde Staten en West-Europa.

Ondertussen brachten de jaren 2000 de War on Terror, waarbij de Verenigde Staten en andere westerse mogendheden Irak en Afghanistan binnenvielen als een manier om terroristische organisaties te bestrijden die banden met het islamitisch fundamentalisme hadden.

Sterker nog, de regering-Bush propageerde het verhaal dat Iran deel uitmaakte van de "As van het Kwaad" ('Axis of Evil') samen met Irak en Noord-Korea.

Gedurende deze tijd werd Rusland een belangrijke handelspartner van de regering van Teheran, samen met China en Turkije.

In 2006 werd Iran uitgenodigd om deel uit te maken van de Collective Security Treaty Organization, een militaire alliantie in Eurazië die bestaat uit voormalige Sovjetlanden: Rusland, Wit-Rusland, Armenië, Kazachstan, Kirgizië en Tadzjikistan.

Iran en Rusland maakten ook deel uit van een coalitie met Syrië, Irak en Hezbollah om de inspanningen tegen de Islamitische Staat tijdens de Syrische burgeroorlog te coördineren.

Syrië is sinds de islamitische revolutie een van de grootste en meest consistente bondgenoten van Iran.

Vóór de Russische invasie van Oekraïne was Iran het land met de meeste internationale sancties. Nu kwam Rusland hoog op de lijst te staan.

Er wordt gezegd dat Iran Rusland heeft geholpen tijdens de oorlog in Oekraïne.

Zoals CNN meldt, ontkende Teheran maandenlang dat het drones stuurde om Moskou te helpen. Uiteindelijk gaf Iran echter toe dat het vlak voor de invasie een beperkt aantal drones had gestuurd.

Woordvoerder John Kirby van de National Security Council legde uit op Politico dat "het wederom een teken is van hoe geïsoleerd zowel Rusland als Iran zijn. Ze moeten op elkaar kunnen vertrouwen."