Oekraïne: kans op vrede onder de kerstboom wordt steeds kleiner

Na de verkiezingswinst van Donald Trump lijken er tekenen te zijn die wijzen op een mogelijk einde van de bijna driejarige oorlog in Oekraïne, ondanks de intensivering van de Russische aanvallen. Voor optimisme is het echter nog te vroeg.

Onlangs heeft de Duitse bondskanselier Olaf Scholz telefonisch contact opgenomen met de Russische president Vladimir Poetin om onderhandelingen te verzoeken. Scholz gaf aan op de lokale ARD-televisie dat hij ook van plan is om te spreken met de Amerikaanse verkozen president, Trump.

Volgens de Duitse krant Spiegel ergerde het telefoontje de Oekraïense president Volodymyr Zelensky: "Volgens mij is met dit telefoontje de doos van Pandora geopend", zei hij.

Duitsland en de Verenigde Staten staan op kritieke politieke kruispunten: de Duitse regeringscoalitie valt uiteen en in de VS vindt een presidentiële wissel plaats. Ook neemt de populariteit van Volodymyr Zelensky af.

Het Kremlin kwalificeerde het Amerikaanse besluit om Oekraïne toe te staan zijn langeafstandswapens in Rusland te gebruiken als een escalatie. Echter, voormalig Duitse SPD-kanselier Gerhard Schröder, controversieel vanwege zijn nabijheid tot Moskou, zei onlangs dat Poetin ook geïnteresseerd was in vrede.

Poetin kan vermoeid zijn door de oorlog, die economisch belastend is en gepaard gaat met aanzienlijke militaire verliezen, aldus Schröder. De ex-bondskanselier onderhield een bijzondere relatie met Moskou als leider van Nord Stream 1 en 2.

De Amerikaanse president-elect Donald Trump heeft tijdens zijn campagne een oplossing voor het conflict beloofd. Echter, Roman Kostenko, de voorzitter van de Defensie- en Inlichtingencommissie van het Oekraïense parlement, verklaarde tegenover de Frankfurter Rundschau dat "gesprekken gebaseerd moeten zijn op garanties."

Scholz herhaalde zijn steun voor Oekraïne in een regeringsverklaring op 13 november. Hij verduidelijkte echter dat Duitsland geen extra 12 miljard euro aan hulp zou hebben verstrekt als dit de economie zou beïnvloeden.

Een financiële injectie voor militaire doeleinden stelt Duitsland niet alleen in staat zichzelf te beschermen, maar ook om een potentiële Russische aanval te ontmoedigen. Friedrich Merz, de leider van de conservatieve partij en kandidaat voor het kanselierschap, heeft verklaard dat Trump Europa niet automatisch te hulp zou komen in een noodgeval.

De veranderingen in de Duitse regering kunnen ook andere vormen van hulp beïnvloeden die Oekraïne van Duitsland vraagt, voornamelijk langeafstandsraketten van Taurus. Kanselier Scholz is nu bezorgd dat het land ze zou kunnen gebruiken om Russisch grondgebied aan te vallen, maar Merz zei dat hij open zou staan voor dergelijke leveringen.

Duitsland is misschien niet het enige land dat zijn standpunt verandert. In oktober deelde Péter Szijjártó, de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken, aan het Duitse tijdschrift Cicero mee dat hij "ervan overtuigd" was dat vrede "vrij snel" zou komen als Donald Trump zou worden verkozen.

Finland heeft aanzienlijke economische gevolgen ervaren als gevolg van de oorlog. Het naleven van het embargo tegen Rusland heeft geleid tot het verlies van een cruciale toeristische inkomstenbron. Desondanks is het land, sinds de toetreding tot de NAVO, meer betrokken geraakt bij de militaire facetten van het conflict.

De Finse president Alexander Stubb vertelde Bloomberg dat Europa Donald Trumps belofte om de oorlog te beëindigen serieus moet nemen. Hij verwacht dat de onderhandelingen binnenkort beginnen.

De reactie van de westerse bondgenoten op het 'overwinningsplan' van Oekraïne valt tegen. Hoewel Biden de inzet van langeafstandsraketten in Rusland heeft goedgekeurd, sluiten andere westerse machten zich hier niet bij aan. Dit kan president Zelensky noodzaken tot onderhandelingen.

Het is echter ook duidelijk voor iedereen die het conflict volgt, dat noch Rusland noch Oekraïne uit deze oorlog zal komen zonder wat zij beschouwen als een "overwinning". Poetin ziet de NAVO en de EU als vijandig, terwijl Zelensky zich zorgen maakt over de Russische expansiedrift en de honger naar macht.

Gelet op de recente politieke ontwikkelingen in de Verenigde Staten en Duitsland, menen veel analisten dat onderhandelingen over een mogelijk einde in zicht zijn. De Oekraïense president heeft in een radio-interview aangegeven dat hij het komende jaar naar vrede met Rusland streeft, aldus DW.

Na een eventueel einde van de oorlog zullen de kosten voor wederopbouw in de miljarden lopen. Het Duitse tijdschrift IPG Journal stelt dat vooral Duitsland en de EU hier voordeel uit zullen halen. Echter, de politieke kosten in Oekraïne kunnen aanzienlijk zijn.