Pieter Omtzigt, portret van een man die de Nederlandse politiek kan veranderen

De afgelopen decennia hebben verschillende politici de Nederlandse politiek flink door elkaar geschud, zoals Pim Fortuyn en Thierry Baudet. Bij de recente provinciale statenverkiezingen was het de beurt aan Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging.

Bij de tweedekamerverkiezingen van 22 november 2023 staat er een nieuwe partij hoog in de peilingen die vooral het imago draagt van één man: Pieter Omtzigt. Zijn partij heet 'Nieuw Sociaal Contract.' Zal Omtzigt de Haagse politiek veranderen, of is het toch meer van hetzelfde?

Foto: Buitenhof / YouTube

Toen hij opstapte bij het CDA werd Omtzigt ontzettend populair. Waarom gebeurde dat eigenlijk, en welke impact wil hij uitoefenen op het politieke landschap? In de volgende dia's zullen we deze vragen, en meer, beantwoorden.

Volgens BNNVARA is hij geen flamboyante spreker zoals Fortuyn, Wilders of Baudet maar een 49-jarige econometrist die sinds 2003 bekend staat om zijn grondige dossierkennis. In 2003 maakte hij zijn entree in het Haagse Binnenhof als Tweede Kamerlid voor het CDA.

Omtzigt heeft vooral vanwege zijn vasthoudendheid in verschillende dossiers aan populariteit gewonnen. Hij staat volgens de NOS bekend als een "terriër." Een van zijn bekendste dossiers is de toeslagenaffaire, waarin hij zich in 2019 samen met SP-Kamerlid Renske Leijten vastbeet.

Samen met twee journalisten bracht hij het schandaal aan het licht waarin tienduizenden ouders onterecht beschuldigd werden door de belastingdienst van fraude met kinderopvangsubsidies. Dit leidde tot schulden en het weghalen van 1.115 kinderen bij hun ouders in Nederland.

Foto: Yulia Dubyna / Unsplash

Dit schandaal heeft uiteindelijk geleid tot het aftreden van de regering-Rutte III aan het begin van 2021. Rutte werd later dat jaar herkozen, maar tijdens de formatie van een nieuwe regering ontstonden nieuwe problemen door Omtzigt.

Een foto van het ANP, waarop coalitieverkenner Kajsa Ollongren met de tekst "Positie Omtzigt, functie elders" te zien was, zorgde voor onrust. De man in kwestie, die op dat moment populair was met 342.000 voorkeurstemmen, zat echter thuis met een burn-out. Later lekte een document van Omtzigt zelf uit, waarin hij kritisch schreef over de manier waarop het CDA hem behandeld had. Kort daarop stapte hij uit de partij.

Foto: Nieuwsuur / YouTube

Na de val van de vierde regering-Rutte en de komende verkiezingen rees de vraag volgens het AD: wat zou Pieter Omtzigt nu gaan doen? Zou hij zich aansluiten bij een andere partij? Zou hij zijn eigen partij oprichten? Of zou hij, zoals sommige prominente Nederlandse politici in die tijd deden, zich terugtrekken uit de nationale politiek?

Uiteindelijk kondigde Omtzigt in september 2023 aan dat hij in het najaar met zijn eigen partij aan de verkiezingen zou gaan deelnemen. Waarom heeft dit zo lang geduurd? Volgens politiek journalist Wilco Boom van de NOS wilde Omtzigt er grondig over nadenken. Ook had zijn eerdere burn-out invloed op deze beslissing.

Foto: Nieuw Sociaal Contract / YouTube

Van het Nieuw Sociaal Contract, zoals de partij heette, werd veel verwacht. Het duurde echter lang voordat het partijprogramma van de nieuwe beweging publiek gemaakt werd. Wel konden journalisten een idee van de ideologie van Omtzigt krijgen uit het boek dat hij in 2021 had geschreven - met dezelfde titel: Nieuw Sociaal Contract.

Foto: Mikolaj / Unsplash

In het begin was er geen volledig programma beschikbaar - alleen een 'basisdocument' van 40 pagina's op de website van Omtzigt. Pas op 24 oktober, minder dan een maand voor de verkiezingen, kwam het volledige programma uit. Het is niet doorberekend door het Centraal Planbureau, meldt RTL.

Omtzigt heeft vanaf het begin twee belangrijke speerpunten benadrukt. Het eerste punt is het hervormen van de bestuurscultuur in Nederland, omdat deze volgens hem momenteel niet goed functioneert voor de burgers. Omtzigt wil hiervoor onder andere een Grondwettelijk Hof en een nieuw kiesstelsel met provinciale kieskringen invoeren. Dit is vergelijkbaar met het systeem in Denemarken.

Foto: Nick Karvounis / Unsplash

Het tweede punt is dat hij bestaanszekerheid wil bieden, met inbegrip van betaalbaar voedsel en oplossingen voor het acute woningtekort in Nederland.

Foto: Gemma / Unsplash

Hoewel Omtzigt lijkt te erkennen dat immigratie geen topprioriteit voor hem heeft en hij dit onderwerp liever overlaat aan andere politieke partijen, is de politicus in de weken voor de verkiezingen gedwongen zich hier meer over uit te spreken.

Foto: Julie Ricard / Unsplash

Nieuw Sociaal Contract benadrukt de noodzaak om fundamentele vragen te stellen over de draagkracht van Nederland voor het opvangen van vluchtelingen en andere immigranten. Daarnaast heeft de partij concrete ideeën, waaronder het tweestatusstelsel dat al in andere landen wordt toegepast.

Foto: Priscilla Du Preez / Unsplash

Omtzigt wil ook arbeidsmigratie beperken en de Nederlandse taal in het onderwijs terugbrengen. Hiervoor heeft hij specifieke voorstellen gedaan om Nederland minder aantrekkelijk te maken voor buitenlandse studenten.

Foto: Dom Fou / Unsplash

Peilingen door Maurice de Hond (foto) voorspellen een aanzienlijke uitkomst voor Omtzigt. Hij stond in de dagen voor de verkiezingen samen met VVD, PVV en GL/PvdA ruim boven alle andere partijen.

Foto: WNL / YouTube

Omtzigt heeft zelf aan verschillende media, waaronder de NOS, aangegeven dat hij niet streeft naar onmiddellijke grootschaligheid bij de komende verkiezingen. In plaats daarvan wil hij geleidelijk groeien met zijn partij.

Foto: Youtube / NOS

Volgens verschillende interviews heeft Omtzigt geen ambities om minister te worden, laat staan om premier te worden. Zijn doel, zegt hij zelf, is om in de Tweede Kamer te blijven en daar de rol van fractievoorzitter voor zijn nieuwe partij te vervullen. Maar als het NSC echt zo groot wordt als de peilingen suggereren, kan hij het pluche dan nog wel weigeren?