We leven nu in de COVID-endemie: wat betekent dat?

De COVID-19-pandemie is een endemie geworden. Wat betekent dit precies?

Volg ons op MSN om elke dag de beste artikelen te ontvangen

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) riep de COVID-19-uitbraak in maart 2020 uit tot een wereldwijde pandemie. Van een pandemie is sprake wanneer een ziekte zich massaal verspreidt en daarmee voorbij gaat aan beheersbare epidemieën die beperkt blijven tot specifieke gemeenschappen of regio's.

Afbeelding: Martin Sanchez / Unsplash

Het virus volledig verslaan is op dit moment niet meer mogelijk. Het zal er altijd zijn, ook al is het verzwakt. Vaccins kunnen echter de symptomen verminderen, evenals onze kans om anderen te besmetten of besmet te raken.

Een endemisch scenario betekent dat het virus nooit helemaal verdwijnt, maar blijft bestaan in een overwegend immune bevolking. Er zullen minder ziekenhuisopnames zijn. Dit is het lot geweest van eerdere pandemieën, zoals de griep, de Spaanse griep, of de Mexicaanse griep.

Afbeelding: Timo Wielink / Unsplash

"We kennen een paar respiratoire virussen die bij de mens werden geïntroduceerd, zich over de wereld verbreidden en veranderden in een endemie waarbij er meestal jaarlijkse winterpieken voorkomen," verklaarde Prof. Yonatan Grad in een interview met de website van de Harvard-universiteit. Hij is universitair hoofddocent aan de Harvard School of Public Health.

Endemische ziekten vereisen geen uitzonderlijke maatregelen, zoals lockdowns of afstand houden. Een adequate preventieve hygiëne en het in de gaten houden van het aantal gevallen zou meer dan voldoende moeten zijn.

De endemiciteit die door sommige wetenschappers en politici wordt voorgehouden is de meest optimistische uitweg voor het coronavirus. Door vaccinatie en natuurlijke immuniteit zou COVID-19 niet langer een ernstige infectie zijn.

Dr Elisabetta Groppelli, viroloog aan St George's University of London, zei tegen de BBC dat het virus weliswaar blijft circuleren, maar dat de meeste mensen er niet ernstig ziek van kunnen worden.

Afbeelding: Cory Schadt / Unsplash

Maar, voegt de viroloog eraan toe, "we zullen ons ontfermen over mensen die risico lopen." Dat betekent dat we moeten proberen om mensen met een zwak immuunsysteem zo veel mogelijk te ontzien. Voor hen kan COVID-19 nog wél gevaarlijk zijn.

Over het algemeen zijn wetenschappers optimistisch. "Endemiciteit hoort bij dit virus", zegt Groppelli, die zelf aangeeft dat ze dit endemische scenario als "optimistisch" omschrijft.

Als endemiciteit bereikt is, zouden de pieken (of 'golven') van het aantal COVID-19-gevallen overgaan in regelmatige aantallen met kleine perioden van grotere uitbraken. Deze pieken kunnen door de huidige gezondheidszorg onder controle worden gehouden.

Hoewel COVID-19 een 'zachtere' ziekte is geworden, dankzij de vaccins en de natuurlijk ontstane immuniteit, is het nog steeds riskant om het op te lopen.

Zo kan COVID-19 een dubbele longontsteking tot gevolg hebben en ernstige schade of zelfs de dood veroorzaken. En dan is er ook nog de ziekte 'Long COVID', waar duizenden mensen mee kampen.

Door besmetting met het virus beland je misschien niet in het ziekenhuis, maar het kan wel leiden tot 'Long COVID', een toestand waarbij, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie, de symptomen na het verdwijnen van de besmetting nog weken of zelfs maanden aanhouden.

In sommige gevallen zorgen de pijnen en de vermoeidheid ervoor dat de getroffenen voorlopig geen normaal leven meer kunnen leiden.

Het Nederlandse RIVM is nog aan het onderzoeken hoeveel mensen precies lijden aan Long COVID. Volgens de Vermoeidheidskliniek kunnen we uitgaan van 170.000 Nederlanders die wegens Long COVID momenteel niet kunnen werken.

Hoewel er geen sluitende studies zijn, zouden de vaccins mensen tegen Long COVID moeten beschermen. Door het grote aantal mensen dat besmet is met de omikron-variant zijn ook de ziektegevallen van Long COVID bij kinderen flink toegenomen.

Het wetenschappelijk tijdschrift Nature gaf aan dat, tegen de zomer van 2021, het Britse Bureau voor de Statistiek meldde dat 9,8% van de kinderen van 2 tot 11 jaar en 13% van de kinderen van 12 tot 16 jaar minstens één symptoom van Long COVID vertoonden in de zesde week nadat ze positief getest waren. Het coronavirus lijkt dus kennelijk toch niet op de griep.

Het grootste punt van zorg zijn echter niet de gevaccineerde burgers, maar juist degenen die niet gevaccineerd zijn. Zij kunnen ernstige complicaties oplopen bij hun eerste besmetting met COVID-19. Er moeten zoveel mogelijk mensen immuun voor het virus zijn om endemiciteit te bereiken.

Er wordt van uitgegaan dat er geen bedreigende variaties van het coronavirus meer komen. Toch zal het virus altijd blijven bestaan. Nieuwe varianten kunnen gevaarlijk zijn voor mensen die weinig immuniteit hebben, bijvoorbeeld omdat ze chronisch ziek zijn of omdat ze zich nooit tegen COVID-19 hebben gevaccineerd.