Hoe overleef je een atoombom? Handboeken uit de Koude Oorlog geven tips

De dreiging van een kernaanval door de Russische president Poetin is een vaag statement dat hoogst waarschijnlijk nooit realiteit zal worden. Toch herinneren zijn woorden veel mensen aan de Koude Oorlog, toen de VS (en NAVO-bondgenoten) tegenover Rusland stond en beide fronten met kernwapens dreigden.

Hoe bereidden mensen zich toen voor op een mogelijke aanval? We hebben de overlevingshandboeken van de Koude Oorlog er eens op nageslagen.

In de vele handboeken die tijdens de Koude Oorlog verschenen, stonden altijd dezelfde basisadviezen: als de bom valt, kijk dan nooit in het felle licht (dat veroorzaakt blindheid), bescherm je gezicht tegen de drukgolf, zoek een stevige muur die bescherming biedt, of, beter nog, een goede ondergrondse schuilplaats.

De zeer hoge temperatuur die door de drukgolf wordt opgewekt is een gevaar van het eerste moment van de kernaanval. Daarom moet je vermijden in de open lucht te zijn en een ruimte opzoeken met verschillende muren tussen jou en de buitenlucht, zodat de drukgolf daar niet direct inslaat.

Straling is het andere grote, eerste en latere gevaar. Als je aan straling blootgesteld bent geweest, kan een douche (met zuiver water) of wassen met veel water helpen. Straling is echter een dodelijke vijand die moeilijk te bestrijden is.

Afbeelding: Geetanjal Khanna / Unsplash

De kleding die we droegen op het moment van de aanval en die met de radioactieve golf in contact kan zijn geweest, moet zo snel mogelijk worden weggegooid. De kledingstukken kunnen besmet zijn.

Het is duidelijk dat de atoomschuilkelder die zo kenmerkend is voor de Koude Oorlog, de beste plaats is om te schuilen voor een kernexplosie. Na de inslag moeten mensen minstens 24 tot 48 uur in de schuilkelder of op een andere veilige plek onder de grond blijven. Het is het best om 48 uur te wachten, om zeker te zijn dat het stralingsniveau gedaald is.

In 1961 publiceerde het Amerikaanse Ministerie van Defensie 'The Family Fallout Shelter', een gids voor het bouwen van een atoomschuilkelder voor je gezin. Er worden een paar interessante feiten vermeld: baksteen en beton zijn de juiste materialen om tegen de explosie en de hitte te beschermen. Dat kan zowel in de schuilplaats zijn of op andere plekken waar we door de aanval verrast kunnen worden.

Afbeelding: Illustratie uit 'The Family Fallout Shelter'

In 'The Family Fallout Shelter' staat een uitgebreide lijst van benodigdheden om in te slaan. Essentieel zijn water en voedsel voor twee weken.

Afbeelding: Illustratie uit 'The Family Fallout Shelter'.

Het is heel belangrijk dat je geen water uit de gewone waterleidingen drinkt. Straling kan drinkwaternetwerken besmet hebben. Voor het samenstellen van een overlevingspakket zijn een paar jerrycans met water beslist noodzakelijk.

Afbeelding: Tosab Fotografie / Unsplash

Het niet meer functioneren van elektronische apparatuur is een van de mogelijke gevolgen van een atoomaanval. Dit wordt veroorzaakt door de zogenaamde 'elektromagnetische puls' (EMP), die ontstaat door een zeer hoge activiteit van elektromagnetische golven. Die golven zijn zo gigantisch hoog dat ze de normale werking van het elektrische mechanisme van sommige voorwerpen verstoren.

Afbeelding: Alexandr Sadkov / Unsplash

In Hiroshima en Nagasaki werd het 'zwarte regen' genoemd. De radioactieve neerslag veroorzaakte een aanzienlijk aantal slachtoffers na de eerste explosie. Je moet dan ook voorkomen dat je geraakt wordt door de regen.

De radioactieve neerslag komt ongeveer 15 minuten na de explosie.

Deze afbeelding is afkomstig van de omslag van het 'Fallout Shelter Handbook', geschreven door Chuck West en gepubliceerd in 1962. In dit boek, net als in andere gidsen, wordt gewezen op de noodzaak om een voorraad basismedicijnen aan te leggen. Aan de lijst van geneesmiddelen is later een pil toegevoegd die tegen de effecten van straling gebruikt kan worden.

Kaliumjodide wordt in pilvorm verkocht en kan, volgens sommige onderzoeken, helpen de effecten van radioactiviteit in het lichaam te bestrijden. Sommige experts betwijfelen of het echt effectief is. 'Scientific American' betoogt in een lang artikel dat kaliumjodide slechts een beperkt effect heeft bij het voorkomen van de soorten kanker die straling kan veroorzaken.

Afbeelding: Roberto Sorin / Unsplash

De gebruikelijke symptomen die erop wijzen dat de radioactieve besmetting invloed heeft op ons lichaam zijn misselijkheid, overgeven, plotselinge zwakheid en huidzweren.

Geen enkele gids raadt aan om haastig te vluchten. Het beste wat je kunt doen is blijven waar je tijdens de ontploffing was en wachten tot de radioactiviteit is verdwenen.

Maar hoe lang duurt dat? Eerder hadden we het over 48 uur om weg te komen zonder blootgesteld te worden aan hoge niveaus van radioactiviteit. Maar wanneer zullen de niveaus weer normaal zijn?

Afbeelding: Burgess Milner / Unsplash

Volgens berekeningen van de website Stack Exchange (gebaseerd op wetenschappelijke rapporten van kernproeven) zou het niveau van radioactiviteit twee weken na de explosie weer bijna hetzelfde zijn als voor de aanval.

Afbeelding: Alexey Malakhov / Unsplash

De realiteit is dat een kernoorlog een absolute catastrofe zou zijn. Overleven hangt vooral af van toeval - zoals bij elke ramp. Het kennen van enkele basisregels is echter niet slecht - het kan ons helpen te overleven - maar het zou het beste zijn als er simpelweg geen oorlog komt.

Afbeelding: Humphrey Muleba / Unsplash