Een brandende hel: de Spaanse campingramp met 10 Nederlandse, 36 Belgische doden in 1978

Het is alweer 45 jaar geleden dat een ramp een idyllische vakantieplek in de Spaanse provincie Tarragona verwoestte. Op 11 juli 1978 ontplofte een tankwagen met vloeibaar gas bij camping Los Alfaques. Hierbij kwamen 215 mensen om het leven, waaronder 36 Belgen en 10 Nederlanders. Meer dan 60 mensen raakten ernstig gewond. Hoe kon dit tragische ongeluk gebeuren?

De camping Los Alfaques (De zandduinen) aan de Costa Dorada in Spanje was enorm populair bij vakantiegangers, vooral vanwege de ligging direct aan zee en de goede bereikbaarheid via de nationale weg 340.

Foto: Pixabay / plataformah2oil

Genesteld tussen het strand en de weg had de camping over de hele lengte directe toegang tot het strand. Door de smalle breedte van het kampeerterrein van slechts ongeveer 50 meter lag het echter ook dicht bij de weg, wat achteraf rampzalig bleek te zijn.

Op 11 juli 1978 vervoerde een tankwagen zijn lading over de nationale weg. In plaats van de toegestane 19 ton propeengas had hij 23 ton aan boord, dus 4 ton te veel.

De tankwagen met vloeibaar gas was via de nationale weg op weg naar Puertollano en had nog een paar honderd kilometer voor de boeg, totdat het ongeluk plaatsvond in de buurt van het dorp Sant Carles de la Ràpita.

Het was een warme dinsdagmiddag en de camping had 700 bezoekers, toen de tank van de truck openscheurde en het gas vrijkwam...

Het geladen propeengas ontsnapte razendsnel en ontbrandde op de vlammen van de gasfornuizen die op dat moment door de vakantiegangers werden gebruikt. Binnen de kortste keren stond de camping in lichterlaaie. De brandlucht was, volgens Stern, 1500 graden Celsius. Een ooggetuige sprak van een 'brandende hel'.

Foto: een vergelijkbaar fornuis, door Will Truettner / Unsplash

De hitte van het brandende gas uit de tanker veroorzaakte ook dat de gasflessen in de caravans ontploften. De omvang van de verwoesting was ongelooflijk: de drukgolf wierp mensen in zee, anderen verbrandden levend.

Journalist en ooggetuige José Angel Odena meldde aan Deutschlandfunk dat mensen zelfs in zee stierven door de extreme hitte en dat de handen van één slachtoffer waren verbrand op een rots in zee.

De gewonden die nog leefden, dwaalden als zombies in shock over de camping. Een ooggetuige meldde dat hij het gevoel had dat hij naar een horrorfilm was getransporteerd.

215 mensen stierven tijdens of als gevolg van het ongeluk en in totaal raakten meer dan 400 mensen gewond, waarvan 64 zwaar. Volgens Stern waren de plaatselijke bewoners de eerste hulpverleners ter plekke, ze brachten verbandmateriaal en brachten gewonden in hun eigen auto's naar ziekenhuizen.

Omdat de ziekenhuizen overstelpt waren met het aantal gewonden, stuurden andere landen medici en medicijnen naar de provincie Tarragona. Omdat er zich onder de slachtoffers ook veel Duitsers bevonden, kwam er hulp uit Duitsland van het Rode Kruis, de luchtmacht van de Bundeswehr en de Duitse autoclub ADAC.

Sommige dodelijke slachtoffers waren zo ernstig verbrand dat identificatie meerdere dagen duurde. Tachtig Fransen, vijfenveertig Spanjaarden, zesendertig Belgen, drieëndertig Duitsers, tien Nederlanders en vijf Zwitsers hebben het ongeluk in Los Alfaques niet overleefd.

Uit later ingesteld onderzoek bleek dat de overbelading van de vrachtwagen een doorslaggevende rol speelde bij het ongeluk....

Normaal gesproken moet de tank niet helemaal gevuld zijn, zodat het gas de ruimte heeft om uit te zetten in de hete zomertemperaturen. In het geval van Los Alfaques was dit door overvulling niet het geval.

Tijdens de uitzetting ontwikkelde het gas een kracht die de tank niet kon weerstaan. De tank was bovendien gemaakt van een zogenaamd brosse staalsoort die erg breukgevoelig is. Dit betekent dat het staal niet erg buigzaam is en dat er plotseling materiaalbreuk kan optreden.

In de rechtszaak, die vier jaar na het ongeluk plaatsvond, werden twee verdachten veroordeeld. De directeur van de raffinaderij, Enpetrol, en die van de fabrikant van de tank, Cisternas Reunidas, kregen elk een voorwaardelijke gevangenisstraf van een jaar.

Foto: falco / Pixabay

De families van de slachtoffers en de overlevende gewonden ontvingen voorafgaand aan de rechtszaak al een schikking aangeboden van 1,1 miljard peseta's. Destijds kwam dit overeen met 14,5 miljoen Nederlandse gulden, vandaag de dag ongeveer 6,6 miljoen euro.

Het tragische ongeluk bleef niet zonder gevolgen voor het internationale veiligheidsdenken: In Spanje mochten de 'rollende bommen' enige tijd niet meer op de weg rijden en in Duitsland werden chauffeurstrainingen ingevoerd, aldus Deutschlandfunk.

De mensen die deze door Focus genoemde "grote Europese naoorlogse catastrofe" hebben overleefd, kunnen de herinneringen aan toen nooit meer loslaten en sommigen van hen zijn ook lichamelijk voor altijd getekend...

De uitbaters van de camping Los Alfaques lieten de camping een jaar gesloten voordat ze hem weer openden. De camping is vandaag de dag nog steeds in bedrijf, maar onder de naam Camping Alfacs. Met uitzondering van een herdenkingsmuur is er niet veel wat herinnert aan het ongeluk in 1978.

Foto: @campingalfacs / Instagram