Waarom Wilders als mogelijke premier een schok in Europa teweegbrengt

"Een spectaculaire ommekeer van Nederlandse kiezers richting extreemrechts." Zo omschrijft EuroNews de recente overwinning van Geert Wilders en zijn PVV in de tweede Kamerverkiezingen.

Deze verkiezingen markeren het einde van het tijdperk-Rutte, de VVD-leider die sinds 2010 regeerde. Hij onderscheidde zich door erin te slagen lang in zijn zetel te blijven en zijn vermogen om regeringscrises op afstand te houden, aldus EuroNews.

Bij de verkiezingen in november 2023 ging de PVV van 16 naar 37 zetels. Hoewel de Nederlandse media enige winst voor Wilders' partij verwachtten, was dit meer dan voorspeld. De score van bijna 25% van de uitgebrachte stemmen is een historische score voor de PVV.

Wilders haalde krantenkoppen over de hele wereld. De meeste media noemen hem 'extreemrechts,' terwijl anderen kiezen voor 'populistisch'. Hoe dan ook zien ze hem als een heel ander soort leider dan Rutte. De Spaanse RTVe noemt hem zelfs 'de Nederlandse Trump.'

De BBC noemt Wilders een 'anti-Islam populist,' waarbij het in de trend past van verschillende Europese media. De nadruk voor buitenlandse verslaggevers ligt op het anti-immigratiebeleid van Wilders.

Hoe moet het nu verder? Hij won dan wel 25% van de stemmen, maar hij heeft meer dan 50% van de Kamerzetels nodig voor een regeringscoalitie. Onder leiding van Ronald Plasterk is hij al weken aan het overleggen met VVD, BBB, en NSC om tot een akkoord te komen.

Het is niet makkelijk om het eens te worden met Wilders. Er staan plannen in zijn partijprogramma die niet eens uitvoerbaar zijn binnen de constitutie, laat staan dat andere partijen het er mee eens zouden zijn. Het is dan ook geen wonder dat internationale media met opgetrokken wenkbrauwen naar zijn leiderschap kijken.

Deze politicus heeft in het buitenland de aandacht getrokken door gewelddadige opmerkingen tegen immigratie en de islam, waarbij hij bijvoorbeeld de Koran vergelijkt met 'Mein Kampf', zoals het L'Express meldt.

Het Franse weekblad herinnerde er ook aan dat Wilders veroordeeld was wegens het beledigen van Marokkanen. Ook ontving hij doodsbedreigingen nadat hij had voorgesteld een Mohammed-karikatuurwedstrijd te organiseren.

Ondervraagd door L'Express zeggen sommige moslims die in Nederland wonen dat ze zich zorgen maken over hun toekomst. Habib el Kaddouri, van de vereniging Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN), vraagt zich af wat dit resultaat "betekent voor hun staatsburgerschap en hun plaats in de Nederlandse samenleving."

Om zijn imago op te poetsen voerde Geert Wilders ook campagne rond meer 'neutrale' thema's, zoals gezondheid, huisvesting en koopkracht. Het zijn economische zaken waar iedereen het over eens kan zijn. De media noemden hem zelfs 'Milders.'

Maar was hij echt 'milder'? Hadden de Nederlandse media wel genoeg doorgevraagd? De oplossingen die Geert Wilders aandraagt voor economische en sociale problemen hangen vaak samen met zijn anti-immigratiestandpunt.

Woningnood, werkloosheid, een gebrek aan ziekenhuisbedden... Veel PVV-woordvoerders wagen zich op X (Twitter), maar ook in de Tweede Kamer, en noemen al deze problemen de schuld van immigranten. Verschillende media hebben daar al tegen ingebracht dat slechts 8 procent van de corporatiewoningen naar asielzoekers gaat. In sommige regio's, zoals die van De Limburger, is het maar 6 procent. Woningnood wordt volgens hen niet door immigratie veroorzaakt.

De partij die pleit voor een 'de-islamisering' van Nederland, stelt EuroNews, probeert dan ook een restrictiever beleid te voeren ten aanzien van asielzoekers. Vooralsnog lukt het Wilders echter niet zo'n beleid in het regeerakkoord te krijgen. Zijn Koran- en moskeeënverbod is alvast afgeschoten door de andere partijen (BBB, VVD, NSC).

Ook een 'Nexit' ligt niet voor de hand. Wilders zou er een referendum over willen organiseren, maar de andere partijen in zijn beoogde coalitie gaan niet akkoord.

Ondanks hun matigende invloed kijken buitenlandse politici met een gespannen interesse naar de ontwikkelingen in de Nederlandse politiek.

Foto: Azzadiva Sawungrana / Unsplash

De Franse krant L'Express geeft aan dat Wilders sympathie heeft voor Vladimir Poetin. Zal de regeringswisseling in Nederland de steun aan Oekraïne in gevaar brengen?

Geert Wilders heeft vrienden in de elite van Europees extreemrechts, zoals de Hongaarse president Viktor Orbán en de Franse Marine Le Pen. De laatste zei op X dat dit resultaat "de groeiende gehechtheid aan de verdediging van de nationale identiteit bevestigt."

Bij de verkiezingen bleven progressieve partijen voor het grootste deel achter. De samenwerking tussen PvdA, traditioneel links, en GroenLinks, de milieu-activistische partij, behaalde slechts 25 zetels.

Aangezien ze samenwerking met de PVV resoluut hebben uitgesloten, zou PvdA/GL heel hard moeten gaan werken om aan de 76 zetels te komen als Wilders er niet uitkomt.

Op de foto: Frans Timmermans, de man die linkse partijen (onder anderen) hadden beoogd als premier.

Wat is de toekomst van Nederland in Europa? De politieke situatie blijft voorlopig nog onbeslist, maar het mogelijke premierschap van deze euroscepticus zou enkele maanden vóór de volgende Europese verkiezingen aanzienlijke gevolgen kunnen hebben. Van 6 tot 9 juni 2024 vinden deze verkiezingen plaats.